Talin, Estonya'da Sayısal Yayıncılık konferansında sunduğum Türkiye, sonunda sayısal karasal televizyona başlıyor adlı sunumum

 22 Ağustos 2013'te Estonya'nın başkenti Talin'de, Levira şirketinin düzenlediği Yeni Bağlantılar adını taşıyan Sayısal Yayıncılık konferansında bir sunum yaptım. Sunumun ilk yansısında da görüleceği üzere blog yazarı olarak gerçekleştirdim bu sunumu. Pek öne çıkartmasam bile İngilizce dilinde, sadece televizyon teknolojisi konulu bir blogum var. Adresi şöyle: TVTechTR.blogspot.com

Etkinlik ile ilgili değerlendirme yazısından önce, benim sunumumu paylaşmak istedim. 17 yansıdan oluşan sunum, bilgisayarın azizliği ile ara vermek zorunda kalsam bile, keyifli geçti. Sunum sonrası yemek ve kahve aralarında bir çok soruyla karşılaştım. Farklı bağlantılar kurdum. Konferansın adının gereğini yerine getirdim: Yeni Bağlantılar kurdum... 

Yansılarda yazılı bilgileri dilimize çevirmeyeceğim. Ancak önemli gördüğüm kimi noktalara ilişkin açıklamalarda bulunacağım. Hane sayısı için hep 18 milyon kullanılır. Ben artık bu sayının 19 milyon olması gerektiğini düşünüyorum. TOKİ'nin yaptığı evleri düşününce 20 milyon bile olabilir belki. 

Bildiğimiz kılçık anten ile yayın alanların oranına dair farklı rakamlar var. Bana kalırsa bu oran %15'in de altındadır. Ancak evlerdeki ikinci televizyonlarda yayın büyük oranda TV üstü anten ile alınmaktadır. Yani %15'e düştü zaten o zaman bu işe hiç gerek yok yaklaşımı pek doğru değil. Bu konuyla ilgili farklı tartışmaları önümüzdeki günlerde yazacağım. Özellikle Almanya örneği ufuk açıcı.

 Biz biliyoruz rakamları tabii. Bu yüzden çok ilginç gelmiyordur sizlere de. Ancak sunumu yaptığım kitlenin ülkemizi pek tanımadığını dikkate almam gerekiyordu. Bir önemli ayrıntı 2006 yılının Şubat ayında DVB-T deneme yayınları İstanbul Çamlıca tepesinde başladığında ülkede analog yayınların izlenme payı %50'ler civarındaydı. Aradan geçen 7 yılda doğru düzgün yatırım yapılmadığı için kalitesi iyice düşen analogun karşısında her geçen gün güçlenen uyduyu düşündüğünüzde sonucun böyle olması anlaşılır. Analogda HD yayın yapma ihtimaliniz yokken uydu üzerinden Ultra HD (4K) yayın konuşuluyor. Peki HD için bile yeterli bant genişliği sıkıntılı olan sayısal karasal, 4K yayını nasıl taşıyacak? Bu sorunun yanıtı da ilerleyen günlerde.

 Gene sektör çalışanlarının malumu bir durum. Bizler televizyon izlemek için para vermeyi sevmeyen bir milletiz. Özellikle Free To Air (FTA:Ücretsiz olarak yayınlanan) içeriğin geniş yelpazesi ücretli içeriğe gereksinimi azaltıyor. Ülkemizde ücretli yayının temel motivasyonu, başkası ileri sürülse bile, futbol yayınlarıdır.

 Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu verilerini esas aldım burada. Ancak uydu platformlarının abone sayıları son bir kaç çeyrektir açıklanmıyor bu raporlarda. Bu güzden rakamlarda hata olabilir. Ancak oranların doğru olduğunu düşünüyorum.

 Burada IPTV'nin pazar payının çok düşük olduğu net bir şekilde görülüyor. Bu durumun farklı açıklamaları vardır elbette. Ancak borsada işlem gören bir şirketle ilgili yazma cesaretim yok. Özel sohbetlerde fikirlerimi belirtmeyi tercih ediyorum.

 İhale ile verilecek lisanslar toplu halde. Tabii ihale sonucu bölgesel ve yerelde hedeflerin tutmadığı ortada. 8 ilde hiç katılım olmadı, çoğu ilde 7 sayısının altında kalındı. Bölgesel ihalelerde de 4 sayısına ulaşılamayan çok bölge var.

 Bu yansı, RTÜK'ün 15 Ağustos 2013 tarihli açıklamasıyla geçerliliğini yitirdi. Ancak büyüklükleri göstermek için olduğu gibi korudum. Ulusal ihalenin yürütmesinin durdurulması tüm planları alt üst etti.

RTÜK tarafından belirlenen parametrelere göre kimi yerlerde ev içi, televizyon üzeri anten ile yayın almak olanaklı olacak. 

 Sunumda kullandığım bu fotografı Prag'da çekmiştim. Sunum sırasında bahsettim 2006'da Prag'da çektiğim bu kule yayın kulesi mi emin değilim diye. Dinleyicilerden birisi, sunum sonrası tanıştık kendisiyle, doğruladı beni. Kendisi Çek Cumhuriyeti'nde öğretim görevlisiymiş. Daha önce Kuzey Kıbrıs'ta da çalışmış. Gerçekten yayın kulesi olarak kullanılıyormuş.

RTÜK'ün sayfasında Türkçe olarak bulunabilecek bu dokümanda alıcıların asgari karşılaması gerekli şartlar belirlenmiş. RTÜK, yayınladığı bir yönetmelikte ülkede üretilen ve ithal edilen alıcı cihazlarının bu standartları sağlayıp sağlamadığını kontrol için bir referans laboratuvarının kurulması gerektiğinden bahsediyor. RTÜK'ün sayfasındaki tarihlere göre iki ay sonra Ankara'da yayınların başlaması gerekiyor. Artık bu tarihlerin, tarih olduğu aşikar gerçi. Henüz ulusal yayıncıların kim olduğu bile belli değil. Ancak piyasada DVB-T2 alma özellikli bir çok cihaz var ve halen bunları denetleyecek laboratuvarın kurulduğu haberi yok. 

ANTEN A.Ş. ile ilgili blogumda çok sayıda yazı yazdım. RTÜK üyesi ve benim de katılımcıları arasında bulunduğumuz panelde de dile getirdim. 6112 sayılı yasanın ilgili maddesi gereği RTÜK tarafından verici tesis ve işletim şirketi olarak belirlenecek şirketin kurucu ortaklarının ulusal sayısal karasal televizyon yayın lisansına sahip olması gerekiyor. Mahkemenin aldığı yürütmenin durdurulması kararı sonrası RTÜK'ün açıklaması ile bu lisansa sahip hiç bir yayıncı kuruluş olmadığı düşünüldüğünde aslında ortada 6112'de tariflenen bir şirketin bulunmaması gerekiyor. İşin aslı zaten RTÜK tarafından seçilen bir şirket de yok. TRT ile birlikte 17 yayıncının kurduğu ve kısa adı ANTEN A.Ş. olan şirket, RTÜK'ün verdiği izin ile deneme yayınları yapıyor, ama 6112 sayılı yasaya göre, mevcut haliyle bu şirketin RTÜK tarafından verici tesis ve işletim şirketi olarak tespit edilmesi, bence, olanaklı değil. 

Peki, bundan sonra ne olacak? Öncelikle T.B.M.M.'nin açılması beklenecek. Çünkü 6112 sayılı yasanın geçici maddesinde lisans ihalelerinin yasanın yürürlüğe girmesinin ardından 2 yıl içinde tamamlanmış olması gerekiyor. Zaten ulusal lisans ihalelerinin iptal gerekçelerinden birisinin de bu olduğu söyleniyor. Bu durumda 6112'de değişiklik yapılarak RTÜK'e yeniden ihale için süre tanınması zorunlu. Ardından tekrar ihale duyurusu ve ihale yapılacak. İhalede ulusal lisans almaya hak kazanan 33 + TRT'nin en az 10 tanesinin ortaklığında kurulacak şirketlerden birisi RTÜK tarafından seçilecek. Bu seçilen şirket sayısal karasal şebekeyi kurup işletme hakkına sahip olacak. 

Sunumda doğru yansıyı kullandım. Carlota Perez, iktisat profesörü. Estonya'nın Talin kentinde bir üniversitede de ders verse bile aslında Londra'da yaşıyor. Schumpeter'in döngülerinden yola çıkarak ileri sürdüğü bir tez var. Fırsat penceresi olarak dilimize çevirebileceğim bu teze göre teknolojik atılımda geri kalmış ülkeler, teknolojinin değiştiği dönemde bir fırsat penceresi yakalar. Açıklamak gerekirse, sayısal santraller çıktığında, henüz köylerde analog telefon santralleri bile olmayan dönemi hatırlayabiliriz. O zaman, Avrupa'nın köylerindeki analog santrallerin yerine sayısalların konulması, bizim telefonsuz köylere sayısal santral koymamızdan daha zahmetli ve maliyetliydi. Bu ülkemizde sayısal telefon santralleri konusunda bir uzmanlık gelişmesine yol açmıştı. Benzer bir durum DVB-T ve DVB-T2 şebekeleri için geçerli. Avrupa'nın bir çok ülkesinde DVB-T şebekesi varken T2'nin kurulması zahmetli ve maliyetli. Bu yüzden oralarda T2 pek hızlı gelişmiyor. Bizde ise DVB-T bile olmadığından doğrudan T2 ile başlayacak olmamız, yerli şirketlerin T2'de uzmanlık geliştirmesine olanak verebilir. 
Belki T2'yi bile kurmadan frekansları farklı bir şekilde kullanmak daha mantıklı gelir. Bir sonraki yansıda bu durumu tartıştım.

Almanya'da ilginç gelişmeler oluyor. Sektörümüz bu konuyu ne kadar yakından takip ediyor bilmiyorum. Etse iyi olur demekle yetineyim. Almanya'da DVB-T, beklendiği kadar yaygınlaşmadı. Bunda bir çok sebep aranabilir, ileri sürülebilir. Ancak gerçek değişmiyor: sayısal karasal Almanya'da tutmadı. DVB-T2'nin de çok kazanç sağlamadığını 3 yıllık sınamalarla fark edince, Almanya sayısal karasalı tamamen kapatıp frekansları farklı amaçlar için kullanmayı tartışmaya açmış. Bu yıl sonuna doğru konuda kesin karar belirlenecek. 

Sonuç ne derseniz, epey geciktik ama bu gecikme bir fırsat olabilir, eğer kamuoyunda konuyu tartıştırabilirsek. En çok etkilenecek olan elbette uydu platformları. Düzgün yayın alamadığı için uydu platformunu tercih edenler sayısal karasalı sevecektir. Hibrit çözümler çok tutacaktır. Özellikle DVB-T2 /  IPTV kutuları öne çıkacaktır. Burada HBBTV 1.5'in zorunlu hale getirilmesinin önemini bir kez daha vurgulamak gerekir. Kutu fiyatı ve devlet desteği önemli. En çok kullanılacak olduğu yer ise, şüphesiz evdeki ikinci televizyonlar. 

Sunumun son yansısında Tivilogy.com'a selamlarımı göndermekten geri kalmadım. Benim de arada bir yazılarımın yayınlandığı meslektaşların sitesi, bu alanda Türkçe en iyi kaynak. Değerli kurucularının ikisi ile bir e-söyleşi de gerçekleştirmiştim. Sitenin kurucuları arasında yer alıp, iş değişikliği nedeniyle platformdan ayrılan kıymetli Uygar ile de ayrı bir söyleşi düşünüyorum. Belki bu yazıyı da tivilogy.com'a okuyabilirsiniz. Onlara ufak da olsa bir katkım olursa sevinirim.

Çarpana / Ümit Kaftancıoğlu

2004 kasımından bu yana sürdürdüğüm blogumda 200. kitabın notlarını kaydetmenin mutluluğunu yaşıyorum. Sayı 200'e yaklaşınca, acaba hangi kitap 200. olacak diye merak etmiştim. Yeni keşfettiğim, Aksoy pasajındaki bir sahafta bulup satın aldığım Kaftancıoğlu'nun 1975 yılında Remzi Kitabevi tarafından basılan hikaye kitabını. 205 sayfalık kitap 15 öyküden oluşuyor. 

Çoğunlukla Ardahan ve köylerinde geçen yoksulluk ve yoksunluk konulu öyküler var.  Aradan geçen onca yıla karşın doğunun köylerinde durumun çok değişmediğini bilmek insanı umutsuzlaştırıyor. Kaftancıoğlu, Almanya'ya gitmenin köylerde yarattığı dönüşümü iki öyküsünde işlemiş. Birisinde mezhepsel farkların, diğerinde ahlak anlayışının Almanya'ya gitmek (para olarak da okuyabilirsiniz) nasıl dağıldığını çarpıcı bir dille anlatmış. 

İnternette kısa bir araştırmayla kitabın baskısının tükendiğini gördüm. 1980'li yıllarda terörist bir saldırı ile öldürülen bu değerli aydının yapıtlarının yeni baskılarını görmek dileğiyle.

televizyon dünyası etkinliklerini kıyaslamak

Bu yıl ilginç ve verimli bir yıl oldu / oluyor. Mayıs ayınde Londra'da Connected TV Summit ile başlayan televizyon dünyası etkinlikleri zinciri, Haziran ayında İstanbul TV Forum & Fair ve hemen ardından Krakow'da Dgital TV Central & Eastern Europe ile sürdü. Zincirin, şimdilik, son halkasını Estonya'nın başkenti Tallinn'deydi. Ne kadar şanslı, iş yeri destekliyor demek ki diye düşünenler için hemen belirteyim İstanbul dışındakilerin masraflarını ben karşıladım. Düzenleyici şirketlerin desteği dışında, çalışmakta olduğum iş yeri senelik iznimi verdi sadece. Buna da şükür elbette.

Üçü yurtdışında olmak üzere dört etkinliğe katılmış birisi olarak bunları kıyaslamamın yerinde olacağını düşündüm. Hem etkinlikleri düzenleyenlere, hem bunlara katılmayı düşünenlere yararlı olacağını umarım:

• Levira'nın düzenlediği Fresh Connections adlı Sayısal Yayıncılık fuarı dışında diğer üç etkinliğe katılım ücretliydi. Estonya'daki etkinliğe zamanında kayıt yaptırırsanız giriş için ücret ödemeniz gerekmiyordu. Ayrıca bu etkinlik, gene ücretsiz olarak, eş anlı internet yayını ile takip edildi. 
• Londra'daki Connected TV World Summit, katılımcı profili bakımından, en geniş coğrafyanın temsil edildiği etkinlikti. Birleşik Devletler'den Kanada'ya okyanus ötesinden katılımcılar kadar Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden konuşmacı ve ziyaretçiler vardı. Bu durumun en önemli nedeni Hubble Media'nın düzenlediği bu etkinliğin dünya ölçeğinde düzenleniyor oluşuydu. Krakow'daki etkinlik örneğin, bölgesel bir etkinlikti.
• İstanbul'daki TV Forum & Fair, diğer üç etkinlikten fuar alanının büyüklüğü ile ayrılıyordu. Minyatür bir yayıncılık fuarının yanı sıra içerik paylaşımı için de bir bölüm ayrılmıştı. Cannes'daki içerik fuarı kadar geniş değildir muhtemelen. Orayı hiç görmediğim için kıyaslayamayacağım. Aynı şekilde bu güne kadar IBC, NAB gibi bir yayıncılık fuarına da katılmadığım için bunlarla kıyaslamam da olanaklı değil. 
• Krakow'daki etkinlik, dünya katılımıyla Nisan ayında Londra'da yapılan IP & TV World Forum'un yerel ayağıydı. Bu nedenle katılım ve içerik bölge ülkelerindendi. Benim açımdan Krakow'un en keyif verici yanı Acceddo'dan kıymetli meslektaşım Gökhan Doğan ile karşılaşmak oldu. Kendisiyle Londra'da tanışmıştık. Hep özendiğim bir şeydi bu, farklı etkinliklerde aynı kişilerle karşılaşmak. Sonuçta sektörümüz belli. Bu sektörü belirleyen bir kaç önemli buluşma noktası var. Aynı keyfi Estonya'da da yaşadım. Bu kez Krakow'da tanıştıklarıma merhaba dedim. Linkedin üzerinden tanıştığımız bir İspanyol arkadaşla da yüzyüze tanışmış olduk.
• Londra ve Krakow'un aksine Talin'de tek Türk ve Türkiye'li bendim. Londra'da yurtdışında farklı şirketlerde çalışan Türklerin dışında Vestel ve Doğuş grubundan katılımcılar vardı. Bu durum, teknik olmayan soru ve sitemlerle de karşılaşmama neden oldu. Sitemler ülkemizin komşularından geldi. Oldukça düşündürücü olan bu sitemlere fazla girmemek en doğrusu galiba. Sonuçta teknik içerikli değillerdi. 
• İstanbul'daki forumun dinleyici sayısı, diğer etkinliklere kıyasla çok çok azdı. Bu durumun nedenleri ayrı bir yazı konusu olacak kadar önemli. Şu kadarını söylemekle yetineyim. Etkinliğin destekçilerinden birisi benim çalışmakta olduğum kurum. Etkinliğin forum bölümünün düzenlenmesinde yer alan kıymetli hocam olmasa benim haberim bile olmayacaktı. Elbette ilk yıl olmasının getirdiği acemilikler olarak görmek gerekli belki bu eksiklikleri.
• Salonları boş kalsa bile içerik olarak en dolu etkinlikler arasında yer alıyordu iTVF (İstanbul TV Forum & Fair). Konuşmacılar özenle seçilmiş ve temsil ettikleri kurumların tepe isimleri davet edilmişti. Bu bakımdan büyük bir başarı sayılabilir. İlk yılında böylesi önemli isimleri gelmeye razı etmek hiç kolay değil. Burada İstanbul'un cazibesini yabana atmamak gerekir. 
• Mekanları kıyaslarsam haksızlık etmiş olurum. Ne Londra'da, ne Krakow'da ne de Talin'de iki kıtayı ayıran bir boğaz yok. İstanbul'un Haliç kıyısındaki kongre merkezi gerçekten çok güzel bir mekan. Salonlar, fuar alanıyla son derece uygun. Ancak bu güzel mekana hiç uygun olmayan bir işleyiş yapıldı etkinlikte. Katılımcıların bir bölümüne ayrı bir salonda sıcak yemek ve içecek servis edildi. Bir bölümüne dürüm fişi verildi ve bunlar dürüm / içecekten oluşan menülerini ayak üstü yemek durumunda bırakıldı. Aslında bu dürüm/içecek menüsüne erişenler şanslıydı. Çünkü büyük bölümüne bu hak bile tanınmamıştı. Bu hak tanınmayanlar arasında stand sahiplerinin de olması gerçekten düşündürücüydü. Bu tür etkinlikler genel halka hitabetmeyen içeriğe sahip ortamlar oluyor. Otomobil, kitap ya da mobilya fuarı değiller. Sadece konuyla doğrudan ilgili insanlar geliyor, gelmeliler oraya. Bunlar arasında böylesi rahatsız edici ayrımlara gidilmesini yadırgadım. Levira'nın ev sahipliği ise takdire şayandı. İlk gün sonraki parti, uzun yıllardır katılmadığım türdendi mesela.
• Ses, yayının olmazsa olmazı. Sadece görüntü ile televizyon yayıncılığının yapılamayacağı ortada. Bu gerçeğe karşın Levira'nın etkinliği dışında ses konusunda sunum yapılmadı. 
• İstanbul ve Talin'deki etkinlikler işin daha kurumsal yönünün sorgulandığı sunumlara ev sahipliğ yaptı. Londra ve Krakow'da ise daha çok firma çözümleri anlatıldı. Her iki türün de kendisine göre avantajı var elbette. Fazla kurumsal / teorik gidildiğinde işin nasıl yapılacağı ortada kalabiliyor. Fazla firma bağımlı gidildiğinde ise yapılan iş belirsizleşebiliyor. En güzeli hepsini dinleyebilmek. 
• Talin'deki sunumlar eş anlı olarak yayınlandı. Etkinlik sonrasında ise ayrıca web sayfasına konulacak. Aynı şekilde Londra'daki etkinliğin de tüm sunumlarına web sayfasından erişebiliyorsunuz. İstanbul'da da kayıt yapıldı ancak bu kayıtlar şimdi nerede bilgim yok. İstanbul'da yapılan sunumları web sayfasından indirebilirsiniz.  
• Bu tür etkinliklerin hazırlıkları neredeyse bir yıl öncesinden başlıyor. Örneğin bu yıl katıldığım iki etkinliğin 2014'te hangi tarihlerde yapılacağı belli. Levira'nın düzenlediği etkinlik genellikle iki yılda bir düzenleniyor. Bu yüzden ona ilişkin bir bilgi yok henüz. Ancak iTVF'in sayfasında da önümüzdeki yıla dair bilgi bulunmuyor. Oysa Krakow'daki etkinlik iTVF sonrasındaydı. Bu tür organizasyonlarda başarılı olabilmek için erken başlamak çok önemli. Takvime iyi bakmak şart. Örneğin bu yıl uzak asyanın en önemli yayıncılık buluşması ile iTVF aynı tarihlere denk geldi. Sadece bu çakışma yüzünden İstanbul'a gelmeyen epey isim oldu.

Sayısal Yayıncılık konferansı sonrası ilk değerlendirme

Böyle kışkırıcı başlıklar okunma sayısını arttırıyor mu bilemiyorum. Öyle özel bir şeyler olmayacak aslında. Perşembe günü Talin'de gerçekleştirdiğim Türkiye, sonunda sayısal karasal televizyon yayıncılığına başlıyor adlı sunumun yansılarını (slaytlarını) paylaşacağım. Yansıları resim olarak koyup altlarına kısa açıklamalar ekleyeceğim. Ben yansıya, anlatacaklarım sadece başlıklarını koymayı sevenlerdenim. Byle olunca sadece yansı pek bir şey ifade etmiyor.

Kendi açımdan çok başarılı bir seyahat oldu. Hayatımda ilk kez yurtdışında bir sunum yaptım. Etkinliğe Türkiye'den katılan tek kişi  bendim. Öyle olunca, ülkedeki siyasi gelişmelerden ekonominin durumuna bir çok farklı soruyla karşılaştım. Dilim döndüğünce, aklım yettiğince yanıtlamaya çalıştım soruları. Yurt dışına çıkınca kendimi elçi gibi hissediyorum ve bir şekilde dışarıya karşı ülkemi savunmam gerektiğini düşüüyorum. Yanıtlarım, bu refleksimin etkisinde kaldı. Fikirlerimden çok söylemem gerektiğini düşündüklerimi söyledim. Ne kadar doğru bilemiyorum.

Teknik olarak bana çok katkısı oldu etkinliğin. Ses konusunda yapılacak çok şey olduğunu gördüm bir kez daha. Reklam yayınları sırasında patlayan sese yönelik getirilen yeni düzenlemelere bizde uyuluyor mu ilk araştıracağım konu olacak. Almanya'nın frekans düzenleme otoritesinden bir yetkili ile çok çok ilginç bir sohbetimiz oldu. Sunumum sonrası kendisi gelip tanıştı. Almanya'da neler oluyor, Türkiye'de ne yapılmalı konusunda yarım saatten fazla konuştuk. Sadece sayısal karasal televizyon değildi konu. Sayısal radyoyu da değerlendirdik. Bu görüşmenin ayrıntılarından paylaşabileceklerimi ayrı bir yazıda ele alacağım. Şu kadarını söyleyeyim ezber bozacak nitelikte öğrendiklerim.

 

Talin, eski kentte orta çağa yolculuk

Fotograflara geçmeden önce bir kaç kitabi bilgi vereyim. Bilgiler A Day in Tallinn on Foot and by Bus adlı kitaptan. Koit Vainsalu tarafından yazılmış bu kitabı, haliyle, ülkemizde bulma olanağınız yok. Talin hakkında merak ettiğiniz bir şeyler olursa bana mail atmanız durumunda, kitaptan bakıp yanıt verebilirim. Geçelim sayılara:

• Kentin tarihi 1219'a kadar uzanıyor. O zamanlar kentte yaşayanlar, Danimarka'nın işgaline uzun süre direnmişler. Kentin ismi taani linn'den türemiş. Bu iki kelimenin anlamı Danimarka kentiymiş. 
• Ülkenin yüzölçümü 45.277 kilometre kare. 3794 km'lik sahili ve 2011 sayımına göre 1 milyon 340 bin 122 nüfusu varmış. 
• Ülkede yaşayanların %69,41'i Estonyalı, %26,2'si Rus, % 2,16'sı Ukraynalı, %1,29'u Belaruslu, %0,9'u Fin ve %0,04'i diğer olarak tanımlanmış.
• Resmi dil Estonca olsa bile halkın büyük çoğunluğu Rusça ve İngilizce konuşuyor. Almanca da konuşulan diller arasında. 

Talin, turizm konusuna gerçekten kafa yormuş kentlerden. Eski kenti gezerken sanki açık hava müzesinde dolaşıyormuşum hissine kapıldım. Sokaklar düzgün ve anlaşılır şekilde işaretlenmiş. Önemli binaların tümünde açıklayıcı tabelalar var. İngilizce, Estonca ve Rusça olarak açıklamalar yazılmış. Her köşe başında ücretsiz dağıtılan kent haritaları var. Ayrıca parklarda, meydanlarda büyük haritalar konularak, nerede olduğunuzu bulmanızı sağlamışlar. 
Kent, öne çıkarabileceklerini iyi analiz etmiş. Eski kent merkezi ilginç ve etkileyici. Ancak tek başına yeterli mi? Elbette değil. O zaman onu destekleyecek bir şeyler gerekli diye düşünüp mutfağı geliştirmişler. Estonya'nın mutfağı öyle aman aman bir mutfak değil. Alman ve Rus etkisinin görüldüğü patates ve lahana ağırlıklı bir mutfak. Ancak, Talin'de her ülkenin mutfağının en iyi örneklerini bulabilirsiniz. Bu yemek işini abartmışlar. Afrika'dan Çin'e Yunan mutfağından Fransız ve İtalyan lokantalarına her şey sunuluyor. Merak edenler için söyleyeyim, Türk mutfağı görmedim. Dönerci bile yok. Yatırımcılarımıza duyurmuş olayım buradan. Maraş dondurmacısı da yok mesela. 
Alış veriş için neler var derseniz pek çok şey diyebilirim. Takı olarak amber, kentte farklı şekillere sokulmuş. Fiyatlar değişiyor. küçük hediyelikler, her kentte olduğu gibi, Talin'de de en çok bulunanlar. Geleneksel kıyafetli bebekler yeni gözdem. Badem ezmesi, zamanında ilaç olarak kullanılmış. Lezzetli örneklerini sevenlere götürebilirsiniz. Marzipanın tadı farklıdır, herkes sevmez. Benden söylemesi. Kalev adlı çikolata üreticisi, yıllardır değişmeyen lezzetli ürünler yapıyormuş. Henüz tadına bakmadım ama görünümleri etkileyici. Bu kadar kuzeyde yer alan bir kentte dükkanların yünden örülmüş hırkalar ve kazakların satılıyor olmasına şaşmamak gerekli. 

 Talin'den bahseden yazılarda adına en çok rastlayacağınız Olde Hansa olacaktır. Eski kent meydanına çıkan sokakta yer alan bu restoran, kendisini orta çağda hissetmek isteyenler için oluşturulmuş bir mekan. Mum ile aydınlatılmış içeride geleneksel kıyafetleriyle dolaşan garsonlar hizmet ediyor. Yemekler, denildiğine göre, eski tariflere bağlı kalınarak pişiriliyormuş. Fiyatlar ise modern zamana uyarlanmış.

 Talin'de en çok hoşuma giden eski kent içerisinde sokakları birbirine bağlayan geçitler. Kent, etrafındaki surlarla korunduğundan, hayat sur içerisinde yoğunlaşmış. Sokakların daracık olması, evlerin birbirinin içerisinde yer alması, adeta adım atacak boşluk bırakılmamasının nedeni bu güvenlik meselesi. Bu geçit buyük bir binanın altında yer alıyor. Aşağıdaki fotografın köşesi yukarıda gördüğünüz.

 Sol altta yer alan açıklık, binanın altındaki bir geçide ait. Buradan arka sokağa ulaşılabiliyor. Bu şekilde bir kaç geçit daha var.

 Bu bina bana latin amerikayı anımsattı. Talin Gotiği diye bir mimari biçimi varmış okuduklarıma göre. Mimarların ilgisini çekecek örnekler var kentte.

 Bahsettiğim geçitlerden birisi daha.

 Bu da bir başkası. Bu geçit, diğerlerinden farklı biraz. Geçitte duvar kalıntıları sergileniyor.

 Yukarıdaki geçidin başka bir açıdan fotografı.

 Bunlar da kent surları. Talin ile ilgili okuduklarımdan öğrendiğim ilginç bir bilgiyi de paylaşayım. Böyle yerler görünce, ilk aklıma gelen ne kadar iyi korunduğu oluyor. Bizde olsa çoktan yıkmış yenilerini yapmışlardı derim. Okuduğuma göre Estonya'nın Talin'i korumuş olmasının arkasında biraz da zorunluluk yatıyormuş. Sovyetler Birliği'nin bir üyesiyken gelir durumu pek parlak olmadığı için yenileme işlemlerini yapamamışlar.

 Bu bina, Tombul Margarit adını taşıyor. Kentin liman tarafından girişinde düşman saldırılarını karşılamış yıllarca. Gerçekten epeyce tombul görünüyor. Kentin kapılarından birisi. Yanındaki binanın fotografı aşağıda.

 Bu da tombul Margaret'in yanındaki bina.

Gene bir geçit.

Talin'den ilk gün notları

Bu yazı, aslında ilerleyen günlerde düzenlenecek bir taslak. Taslak olsa bile yayınlayacağım mevcut haliyle. Estonya'nın başkenti Talin'de, bu yıl beşincisi düzenlenen, sayısal yayıncılık konferansındayım. İlk günü geride bıraktık ve günlerin yorgunluğu ile ikinci güne hazırlanıyorum. Unutmamak adına, ilerleyen günlerde isimler ve ünvanlarla düzenlenmiş halini hazırlayana kadar, ilk günde aklımda kalan sunumları paylaşayım.

• Güne damgasını vuran konu, haliyle sayısal karasal televizyon dönüşümü oldu. Batı Avrupa'da analog karasal televizyon yayınını sürdüren ülke kalmamış durumda. Farklı ülkelerden farklı sayısallaşma süreçlerine ilişkin sunumlar izledim. Güney Afrika'da, bölge ülkelerini de kapsayan GoTV adlı proje çok ilgi çekici. Bu projeyi inceleyip, sadece onu ele alan bir yazı hazırlamayı düşünüyorum. 
• DVB-T2'nin Multi PLP özelliğinin bölgesel ve yerel yayınların genel yayın ile birlikte gönderilebilmesi için kullanıldığının örneklerini görmek ilginçti. Bizde uygulaması bulunmayan, neden uygulaması yok ayrı bir soru elbette, yerel / bölgesel reklamlar / yayınlar sorunlarını da multi PLP ile çözmüşler. Burada temel sorun tek frekans şebekesi kurulması durumunda ortaya çıkıyor. Zaten tek frekans şebekesi, kurulması ve işletilmesi zor bir teknoloji. Frekansın yeniden kullanılabilmesine olanak sağladığı için tercih edilen bu teknolojinin seçilmesinin getireceği zorluklara katlanmak gerekiyor.
• DVB'nin standartlarında fiziksel sınırlara gelindi mi? Soru kışkırtıcı, yanıt heyecan verici. Henüz değil. Peki iyileştirebilecek neler var? Özellikle DTT konusunda antende polarizasyon ile ulaşılabilecekler şaşırtıcı.
• HEVC hazır mı? Biz H.264 ile sayısal karasal televizyon yayınlarını planlarken H.265 geldi bile. Peki ne zaman gerçekten kullanılabilir, yaygın olarak kullanılabilir bir teknoloji olabilir?
• Evinde, nadiren açılan, tüplü televizyon sahibi birisi olarak ultra HD televizyon satın alanları hiç bir zaman anlayamayacağım. Etkinlikteki sunumlarda, 4K olarak da adlandırılan, ultra HD yayınların hayatımıza girmesine en az 2 yıl olduğunu bir kez daha duymak ilginç oldu. Gerçi bu ekranları alanlar, ekranın upscale özelliklerini kullandıklarını, 4K film izlediklerini, 4K oyun oynadıklarını ileri sürebilir. Her ne kadar oyun, film için bile en azından bir sene beklemeleri gerekse de para onların, tercih onların. Herkes benim gibi düşünse kapitalizmin çarkı nasıl dönecek?
• Evinizde uydu anteni var ve bu antenden gelen yayını birden fazla televizyonda kullanmak istiyorsunuz. Hatta her televizyonda farklı içerik izlemek derdiniz. Bugüne kadar çözüm her televizyonun önüne bir alıcı koymaktı. SES Astra'nın Sat > IP adlı bir teknolojisi ile buna gerek kalmıyor. Uydu alıcısının LNB'si içerisine de gömülebilen bir aparat ile gelen yayın IP'ye çevriliyor ve evdeki router üzerinden kablosuz ağ ile her yerde erişilebilir hale geliyor. Tabii televizyonun hayatımızda bu kadar yeri var mı sorusu havada asılı durmaya devam ediyor.
• Günün ve muhtemelen tüm etkinliğin en sıradışı sunumu Janet Anne West tarafından yapıldı. Çok temel bir soruyu tartışmaya açtı West: tüm bunlara ihtiyacımız var mı? Gezegenimizin kaynaklarının sınırlı olduğunu ne zaman fark edeceğiz? Her yeni teknoloji ile değiştirdiğimiz cihazlar ne oluyor? Google'da bir arama yapmak çevreyi ne kadar kirletir? Tabii sorular hep sistemin değişmezliği ön kabulü ile soruluyor. Belki bir adım geriye gidip sistemi sorgulamak daha doğru. İnsanların ihtiyaçları gerçekten sınırsız mı? Bu sınırsız ihtiyaçları karşılamak için çözümler üretmek gerekli mi? Bana kalırsa sistemin içinde kalarak onu düzeltilebilir olduğunu ileri sürmek, sistemin değişebilir olduğunu söylemeye kıyasla daha büyük bir ütopya. 

Talin fotografları

Avrupa kıtasının kuzeyindeki başkentte hava soğuk. Ağustos ayında olmamıza karşın akşamları kısa kollu giyeceklerle dolaşmak mümkün değil. Dükkanlarda kalın yün kazakların satılmasına şaşmamak gerek. Eski kent meydanı dışında kalın surlar var. Bunların bir bölümü 1500'lü yıllardan kalmış.

Gürcü kahvesi diye satılan Türk kahvesi. Yunan lokantasında da Yunan kahvesidir adı eminim. 

 Fotografta ne kadar belli olmuş bilemiyorum, ancak yüksek aralıklı zor inilip çıkılan bir merdiven. Böyle merdivenlerden bolca var.

 Kilise çok. Kimisi daha güzel görünümlü.

 Ortaçağdan kalma kent surlarından

 Badem, Talin'de kavrularak satılıyor. Fotografta gördüğünüz arabalardan kent içerisinde çok sayıda bulunuyor. Sarmısaklı ile şekerli olarak kavrulan bademlerin tadına bakabilirsiniz.

 İnsan kendi fotografını çekmeye çalışınca böyle garip çıkıyor.

Helsinki ve Stokholm yakın iki başkent.

Estonya tarihi boyunca birçok farklı ülke tarafından işgal edilmiş. İki bağımsızlık günleri var. Birincisi 1918-20 arasındaki ilk kurtuluş savaşlarının ardından Şubat ayında. İkinci ise 20 Ağustos 1991'de bağımsızlıklarını ilan ettikleri gün. Alman ve Rusya başta olmak üzere farklı ülkelerin etkisi bugün de görülüyor. Talin'de yaşayanların önemli sayılabilecek bir bölümü Rus. Etiketler ve uyarı yazıları çoğunlukla Kiril alfabesiyle de yazılmış.

Estonya dümdüz bir ülke. En yüksek yeri 400 metre bile değil. Talin, 2011 yılında Avrupa Kültür Başkenti olmuş. Tallinn Card adlı bir kart alırsanız epey bir müze ücretsiz oluyor, kimi yerlerde de indirim kazanıyorsunuz. Ancak bu kartlar ucuz şeyler değil. O yüzden hesabınızı iyi yapmanız gerekiyor. Bir çok kilisenin olduğu Talin'de, okuduklarıma göre, halkın %20'si ateistmiş. 

Sayısal Yayıncılık Konferansı - Fresh Connections

Bu yıl katıldığım uluslararası konferanslar öncesinde programı değerlendirdiğim yazılar hazırlamıştım. Bu kez unuttuğumu fark ettim. Geç oldu gerçi ancak gene de etkinlikten bir gün önce yazmış olayım.

Etkinlik Levira şirketince düzenleniyor. Levira'nın %51'i Estonya devletinin, %49'u ise TDF adlı Fransız şirketinin. TDF, Fransa dışında bir çok Avrupa ülkesinde şirketleri olan büyük bir grup. Levira ile ayrıntılı bilgileri web sayfasında bulabilirsiniz. 
Konferans iki gün sürecek. Katılım, 15 ağustos öncesi kayıt yaptıranlar için ücretsiz. Bu yıl beşincisi düzenleniyor. İlk gün, Levira'nın hoş geldiniz konuşmasının ardından TV Hackfest'in kurucusu Richard Kastelein'in konuşması ile başlayacak. Kastelein'ın sunumu televizyon endüstrisinin yönüyle ilgili. Salonlarımızın baş köşesini işgal eden bu cihaz daha demokratik bir toplum olmamıza mı hizmet ediyor yoksa aksi mi doğru? Politik bir soru ve sorun. İlk gün daha çok sayısal karasal yayıncılığa ayrılmış. Avrupa'da sayısallaşmanın durumunu genel olarak değerlendiren sunumun ardından sıra ülke raporlarına gelecek. Finlandiya, Türkiye, Rusya, Kazakistan, Ukrayna ve İtalya'nın durumu hakkında sunumlar yapılacak. 
Konferansın ilk günü öğleden sonra sunumları DVB-T2 Lite ile Kopenhag'da yapılan mobil tv ve sayısal radyo denemeleri ile ilgili. Bu sunumu HEVC (yüksek verimli video kodlaması) ve OTT-Hibrit TV konulu sunumlar izleyecek. Kahve arasının ardından sayısal yayıncılığın çevreye katkısı / etkisi tartışılacak. Etkinliğin en sıradışı sunumu olacağını düşünüyorum bunun. DVB-S ve S2, T ve T2, C ve C2 var. Peki 3. nesilleri görecek miyiz? Güzel soru, kendi adıma T'nin 3'üncüsünün olamayacağı yönünde. Yarın dinleyip, öğrenmiş olacağım. Ultra HD (4K) ve uydu üzerinden IP bağlantısı ile ilk gün tamamlanacak. 
İkinci gün ise daha çok sayısal yayının diğer bileşenleri ile ilgili. Sabah oturumu benim de hassas olduğum bir konuda: çocuk gelişimi ve televizyon ilişkisi. Bu sunumdan ziyade bir panel ile ele alınacak. Ardından Estonya'da matematik eğitimi konulu bir sunum var. Over The Top (OTT) bu konferansın da önemli konularından. İki sunum olacak OTT konusunda. Birincisi OTT dünyasında Pay TV'nin başarısı için uygulanması gereken stratejileri tartışacak. Diğeri ise Netflix ve HBO'nun kuzey ülkelerindeki bir yılının değerlendirmesi şeklinde olacak. 
İkinci gün öğle arasından önceki oturumlar ses konusunda. Ses kontrolü ve EBU R128 masaya yatırılacak. Etkinliğin son oturumunda üç sunum yapılacak. Bunlar medyada bulut teknolojisinin kullanımı ve malum tartışma: akıllı televizyonlar set üstü kutusunun yerine geçebilir mi? Geçenlerde duyurusu yapılan ChromeCast ile televizyonun akıllı olmasına bile gerek olmadığını akılda tutup bu sunumları dikkatle izlemek gerekiyor. 
Levira ile açılan etkinlik, Levira'nın CEO'su Mart Einpalu'nun sunumu ile tamamlanacak. İki güne sığan bir dolu konu. Bakalım nasıl geçecek?

birçok ilkleri bir arada barındıran bir gezi: Talin / Estonya

Şili'den Tayvan'a farklı coğrafyalarda farklı ülkelere gitme olanağı buldum hayatım boyunca. Estonya, gittiğim diğer ülkelerden farklı özellikler taşıyor. Talin'de çektiğim fotograflar eşliğinde yazayım bunları:

İlk kez bizimle aynı saat diliminde yaşayan ülkedeyim. Estonya'nın başkenti Talin'e salı, perşembe ve cumartesi günleri İstanbul'dan Türk Hava Yolları sefer düzenliyor. İstanbul Talin gidiş dönüş biletini 600 TL'ye aldım. Ankara bağlantı uçuşları için ise 400 TL ödedim. Bu işte bir yanlışlık olmalı ama ne yazık ki rakamlar doğru. İstanbul Talin arası üç saat on dakika kadar sürüyor. 

İlk kez dünyanın bu kadar kuzeyindeyim. Talin'in gurur duyduğu eski kent meydanı, birbirine açılan taş döşeli daracık sokaklar ve binalar arasındaki geçişlerle dolu. Aslında küçük bir bölge. Dolaşması fazla zaman almıyor. Benzerlerini savaşlarda zarar görmemiş Avrupa kentlerinde görebileceğiniz böylesi alanların bu kadar öne çıkartılması pazarlama mucizesinden başka bir şey değil bence. 

 İlk kez gittiğim bir ülkede, neredeyse kentin tamamında ücretsiz / şifresiz wifi bağlantısı var. Dünyada kağıtsız devlete geçen ilk ülkeymiş Estonya. Sovyetler Birliği döneminde bilgi teknolojileri konusunda yapılan yatırımların semeresini görüyor. Skype'ın başkenti aynı zamanda. Otobüslerde e-bilet uygulaması da var mesela. İlk gün gözlemlerime göre yaşlı bir nüfusu var oysa. Belki gözlemim hatalı, belki yaşlıları da yeni teknolojilere uyum sağlamış.

 İlk kez yurtdışında katıldığım bir etkinlikte sunum yapacağım. Eğer son dakikada bir terslik yaşanmazsa, yarın tam da bu saatlerde Türkiye'de sayısal karasal televizyon yayıncılığı konulu bir sunum yapacağım. Estonya'nın önemli şirketlerinden Levira'nın düzenlediği sayısal yayıncılık konferansının konuşmacıları arasında yer alıyorum. Zaten bu Baltık ülkesinde bulunma sebebim de bu. Sunumda anlatacaklarımı ilerleyen günlerde blogumda paylaşacağım. 

 İlk kez bu kadar az nüfusun yaşadığı bir ülkedeyim. Toplam nüfusu bir buçuk milyon civarında Estonya'da. Nüfusunun üçte birine yakını ise, benim de bir kaç gün misafir olduğum, başkent Talin'de. 

 İlk kez eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği üyesi bir ülkedeyim. 20 Ağustos, yani dün, Estonya'nın bağımsızlık günü olarak kutlanıyor. Havaalanından otele dönerken genç taksi sürücüsüne, bağımsızlık gününüz kutlu olsun dedim. Benim bağımsızlık günüm değil, ben Rusum  dedi. Anlayacağınız baltayı taşa vurmuş oldum. Türkçe konuşuyor olsaydık, hayırlısı olsun derdim.

 İlklerin tümü bu kadar sanırım. 40'a bir kala, halen böylesi ilkleri yaşamak güzel. Fotograflara pek açıklama yazmıyorum, gerek olmadığımı düşündüğümden. Gördüğünüz gibi dar sokaklar. Aslında daha kalitelililerini de çektim makinemle. Ancak ara kablosunu getirmeyince onları dönüşte aktaracağım. Bu gördükleriniz telefon ile çektiklerim.

Talin, Helsinki'nin karşı kıyısında. Deniz yolu yoğun olarak kullanılıyor. Stokholm, Riga ve Helsinki'ye düzenli seferler var. Hatta Almanya'nın kuzey kentlerine de galiba deniz yoluyla gidilebiliniyor. Ayrıca St. Petersburg'a tren ve otobüs ile ulaşmak olanaklı.