Çikolata soslu CupCake

Evde, çocukların severek yedikleri atıştırmalıklar yapmak, tahmin ettiğinizden daha kolay aslında. Biraz el yatkınlığı ve biraz merak, çok keyifli sonuçlar almanıza yetiyor. Zannedildiğinden çok daha kısa sürede hazırlanabiliyor hem de. 

Aşağıda tarifini ve yapılış sürecini paylaşacağım "kapta kek" ve sosunu 50 dakika kadar bir sürede hazırladım. Sabahın kör karanlığında :)

Malzemeleri liste halinde yazayım istedim, ancak kızmayın lütfen ölçü yok. Ölçü, göz kararı. 

• Un,
• Süt,
• Yumurta  (evde iki tane kalmıştı ben 2 koydum, 3 bulursanız 3 koyun)
• Birer paket kabartma tozu ve şekerli vanilin.
• Bir kaşık bal
• İki yemek kaşığı Hindistancevizi yağı
• Toz kakao

Gelelim yapılışına. Öncelikle elbette keki yapıyoruz. Kek tarifleri klasik bir işlem ile başlar. Yumurta ve şeker çırpılır. Burada da farklı değil, sadece şeker yok ortada. Sadece yumurta var ve çırpılıyor. İsterseniz tel ile isterseniz mikser ile. Köpük gibi bir hal alıyor çırptıkça, bu aşamada ben iki küçük paketi ekledim ve ardından azar azar un koymaya başladım. Bir yandan mikser ile çırpmaya devam. Un koydukça mikser zorlandı, karışımı seyreltmek için süt ilave ettim. Kabın içindeki karışıma bir yemek kaşığı kadar Hindistancevizi yağı koydum. Öyle katı olarak, aslında eritip koysanız daha iyi olabilir. Hindistancevizi yağı, oda sıcaklığında katı halde. Kavanozlarda satılıyor. Aktardan bulabilirsiniz. Göz kararı olarak, hamur kek hamuru kıvamına gelene değin un / süt oranını kontrollü olarak kolladım. Eğer koyu renkli bir kek istiyorsanız, isterseniz biraz kakao koyun içerisine. Keçiboynuzu tozu da aynı rengi veriyor bu arada. 

Kek hamuru, biraz akışkan, öyle kurabiye hamuru kadar koyu kıvamlı olmayan bir hamur. Mesela, şöyle tarif edeyim: Kek kalıplarına kepçe ile alıp doldurabileceğiniz kadar akışkan, ancak içilecek kadar da akışkan değil. Zaten içinde çiğ yumurta var, içmeyin. Bir kaşık balı isterseniz kek içine koyabilirsiniz, isterseniz koymayın. Üzerine güzel bir sos hazırlayacağız zaten.

Bu karışımı, silikon küçük kek kalıplarına koyuyoruz. Kalıbın içini doldurmayın, kek kabarınca taşıyor. Yarıdan biraz az ya da yarı kadar doldurmanız yeterli. Fırın 175 derecede ve lütfen önceden ısıtın. Kek hamuru, yavaş yavaş sıcaklığı artan bir fırına değil, sıcak bir fırına girmeli. Meşhur kürdan testi ile pişip pişmediğini anlayabilirsiniz. Kekler kabardıktan sonra, içerisine bir kürdan batırın, kürdanınız temiz çıkarsa, tebrikler, yoksa biraz daha bekleyin.

Gelelim, sosa. Lütfen hazır pudingden falan yapmayın sosu. Zaten hazır bir ürünü evinize de sokmayın bana sorarsanız. Paketli gıdalar ile ilgili Dr. Yavuz Dizdar'ın YEMEZLER! adlı kitabını mutlaka okuyun. Neyse, nerede kalmıştık. Evet, sos yapacağız. Sosun bu kadar kolay ve bu kadar lezzetli olabileceğine inanamayacaksınız. 

Sos için malzemelerimizi yukarıda saydım aslında. Hindistancevizi yağı ve toz kakao ile bal. Balı sıvılaştırmak için biraz sıcak süt kullandım, hem balı eritti hem kakaoyu biraz seyreltti. Bir de malzemelere eklemedim ama bir kaşık kadar tahin ekledim. Hindistancevizi yağını, kekleri pişirdiğiniz fırının sıcağında eritebilirsiniz. Bir fırın kabına koyun bir kaşık yağı, bir kaç dakikada şeffaf, su gibi bir sıvı haline dönüşecek. Bunun içerisine, erittiğiniz bal ve toz kakao ile bir kaşık tahini karıştırın. Macun kıvamında bir karışım elde edene kadar kakao ekleyebilirsiniz. Balın miktarına da siz karar verin. Ben pek tatlı sevmediğim için bir yemek kaşığı bal yetti. 

Şimdi işin güzel tarafı, kekleri kalıplarından çıkartıp, sos ile buluşturma vakti. 

Son olarak bu yaptığınızı, sevdiklerinizle, değer verdiklerinizle paylaşın.

evde hammaddesinden çikolata yapmak

Başlığa özellikle yazmak istedim: "hammaddesi"nden diye. İnsan, kendisini kandırmaya çok meyilli. Hal böyle olunca, "kuvertür" çikolatayı alıp, onu erittikten ve kuru yemiş ile buluşturduktan sonra kalıba koyup tekrar dondurma işlemini, "evde çikolata yaptım" diye paylaşabiliyor insanlar. Dediğim gibi insan, kendisini kandırmaya pek meyilli. Bu hesapla evdeki mumları eritip, boya ile karıştırıp kendi mumunuzu da yapabilirsiniz. Neyse, tercihlere karışmak değil niyetim. Dileyen mevcudu eritip, yeniden dondurarak, aslında şekil değiştirmekten ibaret işlemini de evde çikolata yaptım diye sunabilir elbette. 

Peki, asıl çikolata nedir, nasıl yapılır derseniz, okumaya devam edin lütfen...

Çikolatanın aslında iki temel maddesi var. Birincisi kakao, ikincisi ise şeker. Kakao, bir takım işlemlerden geçirildikten sonra "mass" olarak adlandırılan, "butter" falan da denilen bir "kütle" / "yağ" ile toza dönüştürülüyor. Belki başka şeylere de dönüşüyordur, ancak bu çikolata konusunda odaklanacağımız bu ikili: yağ ve toz. 

Kakao yağı, tahmin edeceğinizden farklı bir renkte. Beyaz, gri, bej gibi bir renge sahip. Şişelerde satılan ve masaj amaçlı kullanılan yağdan bahsetmiyorum. Kalıp şeklinde olanı burada konu ettiğim. Aktarlarda satılıyor, o kadar da pahalı bir şey değil. Bu sabun kalıbına benzer yağın en büyük özelliği oda sıcaklığında katı halde olması. Oda sıcaklığında katı halde olan başka yağları da çikolata yapımında kullanabilirsiniz, ki o konuya az sonra geleceğim. Bu oda sıcaklığında katı durumdaki yağ, vücut ısısında ise eriyiveriyor. Elinizde bir süre tuttuğunuzda bile eliniz yağlanmaya başlıyor. 

İşin sırrı burada. Kakao yağını / kütlesini benmari usulü eritiyoruz. Sıvı hale geçince içerisine kakao tozu ve pudra şekeri / bal / hurma suyu, yani bir tat verici koyuyoruz. İsterseniz, benim yaptığım gibi mısır gevreği de koyabilirsiniz. Ancak bu kakao yağı ile kakao tozunu önce iyice karıştırmanız gerekiyor. Pütürlülük kalmamalı. Sonuçta evde yaptığınız bir şey ve haliyle profesyonel aletler yok. Artık bileğinize kuvvet, öyle çok da zor değil hemhal olmaları. 

Mutlaka her evde vardır, küçük kek kalıpları. Bu cupcake denilen şeyler yapmak için kullanageldiğiniz. Onlar, çikolatalar için de uygun bence. Buz kalıbı falan da olur. Silikon olması, kolay çıkmasını sağlıyor. Ben, kalıbın içerisine koyuyorum kuru yemişleri. Ceviz, badem, fındık, kuru üzüm... Artık canınız ne çekerse, üzerine kakao yağı ile tozunun karışımına eklenmiş şeker. 

Ve sonuç, beklediğiniz gibi olmuyor ne yazık ki. 

Şimdi bana kızacaksınız, madem olmuyor neden okuttun sonuna kadar diye. Hemen karar vermeyin ve okumaya devam edin lütfen.

Aktarlarda satılan kakao kütlesi, ne yazık ki yemek için uygun değil. Zaten aktardan alırken de fark etmiş olmanız gerekir. Benim gibi ilk seferde fark etmememiz de büyük olasılık. Sonuçta yediğiniz bir şey olacak çikolata. Öyle adamın eliyle alıp verdiği bir sabun gibi olmamalı. Bana kalırsa, bu aktarlarda satılanlar çoğunlukla, krem olarak kullanılsın diye satılıyor. İşin doğrusu henüz, böyle kavanozda, üretim süreçlerine dair bilgiler yer alan etiketli bir kakao kütlesinin satıldığına şahit olmadım. Bu yönde bilgisi olanlar paylaşırsa sevinirim.

Peki, evde kuvertürden eritmeden, hammaddesinden çikolata yapamayacak mıyız bu durumda?

Yazının başını hatırlarsanız, oda sıcaklığında katı olan başka yağları da kullanabilirsiniz demiştim. İşte, sihirli kelimeler. "Oda sıcaklığında katı olan"

İmdadımıza hindistan cevizi yağı yetişiyor hemen. Bu yağı da aktarlarda bulabilirsiniz. Ancak, kakao yağından farklı olarak, cam kavanozlarda, nasıl üretildiğine dair açıklamalarla birlikte. Yemek için uygun. Ayrıca yüksek oranda oleik asit içeriyor. Oleik asit nedir, yüksek olması iyi midir bilmiyorum. Üzerine öyle yazmışlar :)

Efendim, işlemler aynı. Gene benmari, gene kakao tozu ve elbette pudra şekeri. Bu kez yağı fazla kaçırmamak gerek, yoksa yediğinizde ağzınıza öncelikle yağ tadı geliyor. 

Afiyet olsun...

idareci - yönetici / 2

İdareci ve yönetici aynı anlamda kullanılagelen iki sözcük. Oysa bana göre, epey farklılıklar içeriyor. Bu iki sözcüğün farklı olduğuna ilişkin bir yazı yayınlamıştım bir kaç ay kadar önce. Bu yazıyı güncellemek gerekiyordu. Yazıyı güncellemek yerine, ikincisini yazmayı tercih ettim. 

O zaman, ilk yazıdaki üsluba devam edeyim. Hatta nasılsa sayfa sorunumuz yok, ilk yazıdaki metni de ekleyeyim, bu yazının başına:

İdareci, kelimenin gerçek anlamıyla idare eder. Zaten idare ettiği birimin başına getiriliş sebebi de budur. 

Yönetici ise kelimenin gerçek anlamıyla yönetir. İnsan, yönetilmek ister. En kolay, çocuklarda gözlemleyebilirsiniz bu fıtratı. Çocuklar kendi başlarına oyun oynamaktan çok birisi tarafından yönlendirildiği, yönetildiği oyunları tercih eder. 

İdareci, sorunları çözmez. Sadece üzerini örter. Kendisinden sonra tufan olduğu anlayışıyla, günü kurtarmanın derdindedir. 

Yönetici, önce durum tespiti yapar ve sorunları ortaya koyar. Radikal adımlar atmaktan çekinmez. 

İdarecinin boş zamanı yoktur. Hep çok meşguldür. Saatler süren toplantılar yapar, hatta haftalık düzenli toplantıları da meşhurdur. Ancak, sonuç alındığı görülmemiştir bu "etkinliklerden". Zaten amaç sonuç almak değil, "miş" gibi görünmektir. Çalışıyormuş gibi, çabalıyormuş gibi görünseniz idarecinin has adamı haline gelirsiniz.

Yönetici ise sizi dinlemeye ayıracak vakit sahibidir her zaman. İşleri ilgililerine dağıtır, işlerin takibini yapar. İşi kendisi yaptığı ise görülmemiştir. Zaten görevi de yönetmekten ibarettir. Toplantıları gündemli ve zaman kısıtlıdır. Saatler sürmez, bir önceki toplantıdan kalanlar kayıt altına alındığından takip edilmesi kolaylaşır. Has adamı, işini gerçekten yapandır. "Miş" gibi çalışanların varlığını ve çokluğunu bilir. Bunları kamuda yöneticiyse Allah'a, özel sektördeyse Patrona havale eder. 

İdareci, pohpohlanmaktan çok hoşlanır. Bir zamanlar üst düzeyde yönetici olduysa, diyelim bir birimin başkanı, o artık başkandır. Adıyla bile hitabedildiğinde bozulur. Herkesin kendisine başkanım diye hitabetmesini ister / bekler. Kendisiyle konuşurken, siz daha iyi bilirsiniz elbette ile başlayan cümleler duymak ister. 

Yönetici, neyi bildiği kadar neyi bilmediğinin de farkındadır. Bilmediği bir konuda ahkam kesmez. Bilmediği konuyu bildiğini ileri süren olursa, sertçe uyarır, yalakalıktan hoşlanmaz. 

İdareci, idare ettiği biriminin olumlu tüm çıktılarını kendi konumunu pekiştirmek için kullanır. Elde edilen başarıları paylaşmaya gerek duymaz. "İdari" olarak verilebilecek her türlü teşekkür, takdir, prim vb motivasyon unsurlarını asgari düzeyde tutar. Bilir ki kendisinin üzerindeki "idareci"leri zora sokmamak gerekir. İş ceza araçlarına geldiğinde ise elini korkak alıştırmaz. Disiplin soruşturmasından, başka birimlere göndermeye kadar elinden geleni ardına koymaz. 

Yönetici, kişiye göre hareket edilmesi gerektiğini bilir. Amacı işlerin tamamlanması ve yönetimindeki insanların bilgi/becerisinin arttırılmasıdır. Bilir ki birimin başarısı ve yeteneği birimi oluşturan bireylerin yeteneklerinin toplamı kadardır. Bireysel gelişimi destekler. 

İdareci, bir fikirle yanına gittiğinizde, sizi dinlemek için zaman ayırmışsa, ki bu pek sık değildir, ilk söylediği "bir bakalım, "bunu konuşalım", "ben bir değerlendireyim"...gibi ucu açık kalıplardır. Ne zaman konuşacağınız, neyi değerlendireceği, neye bakacağı belli değildir. Aslında size bunları söylerken aklından geçenler bambaşkadır.

Yönetici, aklına yatan bir öneri dinlediğinde, "hadi yap o zaman sen" der. Size sorumlulukla birlikte yetki de verir. Önerinin sonucunu da takip eder ve başarı/başarısızlık durumlarında suçu üzerinize atmaz/başarıyı sahiplenmez. Öneri sizden gelmiştir, yöneticinin aklına yatmıştır, ancak sonuçta yöneten bellidir ve her durumda birinci sorumlu kendisidir.

İdareci, kişilerin masalarının başında oturuyor oluşunu, çalışmalarının göstergesi olarak değerlendirir. Hele bir de yüzler bilgisayara dönükse, işlem tamamdır. İş yerinde internet bağlantısı yoksa bir de, kimse elektronik kitap okumuyordur herhalde. 

Yönetici, haftanın beş günü günde sekiz saat aynı verimde çalışmanın insan işi olmadığını bilir. Kendisi de öyle çalışmıyordur zaten. Bu yüzden, yasal sınırları çalışanlar lehine zorlar. İş yerinde daha sıcak ve dostça ortamları oluşturmaya çalışır. İnsanların zaten yaptığı çay sohbetlerini düzenli hale getirmeye çalışır. Öğlen aralarında spor yapmalarına olanak sağlar. 

İdareci, yapması gerektiğini bildiği ancak yap(a)madığı her şey için üstündeki idarecileri suçlar. Ne kadar zor şartlar altında çalıştığından sıklıkla bahseder. Ancak idarecilerin istifa ettikleri görülmemiştir. Bulundukları makamları babalarından miras sanmaları yüzünden, daha üst bir görev alana kadar orayı terk etmeyi düşünmezler. 

Yöneticiler ise güçlerinin kısıtlandığını, bulundukları birimde, akıllarına yatmayan işlemlere zorlandıklarını fark ettiklerinde istifa ederler. 

İdareci, görevden alındıktan sonra, hele bir daha aktif göreve dönme ihtimali düşükse, kimse tarafından önemsenmez. O koridorda görüp selam vermeye tenezzül etmediği "elemanları"nın gözünün içine bakar iki çift laf edebilmek için. Eski elemanları, insanlık gösterip konuşmaya başlayınca kendisini halen idareci sanmaya başlar. Uzak durmak, yok saymak herkesin hayrınadır. 

Yönetici, istifa ettikten sonra da, ki bir daha göreve getirilme ihtimali yoktur elbette, aktif görevindeyken gördüğü saygıyı görmeye devam eder. Hatta kimileri, yağcılıkla suçlanacağı düşündüğü için gösteremediği muhabbeti görevden alındıktan sonra gösterir yöneticiye. Kendisi her ne kadar yönetici olmadığını söylese de önemli konularda kendisine danışılmaya devam edilir. Aslında aktif olarak olmasa da yöneticilik yapmaya devam etmektedir.

Son olarak,
İdareci bu yazıyı okuduğunda, yönetici olduğunu düşünüp sevinir.
Yönetici ise, idarecilerin  hataların ne kadarını kendisinin de yaptığını sorgular.

O zaman buradan devam edelim:

İdareci - Yönetici / 2

İdareci, canını sıkan bir durum olduğunda, öncelikle idareciliğin verdiği geçici gücü kullanır. Bu güç ile canını sıkan durumu çözmeye çalışır. Kendince çözdüğünde, bunu gururla anlatır her yerde. 
Yönetici ise, canını sıkan bir durum olduğunda, sorunun sahibine sormayı tercih eder. Gel bakalım, neden böyle, neden şöyle. Durumu anlamayı tercih eder. Gerçekten bir hata varsa ortada, bu hatayı yapanın durumu anlamasını ister öncelikle. Yapmayacağı tek şey ise yönetici olmanın avantajını kullanmaktır. Yönetici, aslında kendisinin de düzenin bir çarkından ibaret olduğunu bilir. Dünya, o olmasa da dönecektir. 

İdareci, iş yerinin, ülkenin ve dünyanın kendi omuzlarında olduğunu düşünür. İş yerinde saatlerce kaldığından dem vurur yeri geldiğinde. Geceler, gündüzler boyu çalışmakta ancak gene de yetişememektedir.
Yönetici ise, kendisinin çarkın dişlisinden fazlası olmadığını bilir. Hayat, işten ibaret değildir. Tatilini, özel hayatını, dinlenme hakkını ihmal etmez. Böyle bir ihmalin iş yaşamındaki başarısını olumsuz etkileyeceğini de bilir.

İdareci, kendi yaptıklarını unutmaya çok meyillidir. Daha bir kaç gün önce kendi imzasıyla talimat verdiği konuları bile hatırlamaz. Çünkü, adı üzerinde, idare etmeye odaklanmıştır. Futbolda, doldur boşalt olarak adlandırılan hücum şekli gibidir sorunlara yaklaşımı.
Yönetici ise, önünde ajandası olmadan bir kelime etmez. Yaptıklarını not aldığı için, sonradan getirin bakalım kim izin vermiş, kim yapmış bunu gibi sözler etmez. Futbolda, organize atak olarak adlandırılan hücum şekli gibidir sorunlara yaklaşımı. 

İdareci, yazılı olmayan kurallara da uymak gerektiğini, herşeyin yazılı olamayacağını düşünerek, kendisinden yukarıdaki konumlarda bulunan "idareci"lerin işaret ettiği şekilde davranmaya özen gösterir.
Yönetici ise, kuralsızlığın bir kez uygulanması ile kuralsızlığın gelenek haline gelmesi arasında fark görmez. Az gebelik yoktur sonuçta. Şimdi, ama, öyle diyorsun da, ile başlayan cümlelerin sonucu yöneticinin istifası ile biter. Yukarıdaki "idareci"lerin işaretlerinin sonu bellidir. 

İdareci, ben olmasam da başkası yapar der. Böylece yaptığı "idareci"liğin sonuçlarına ya da uygulamadaki sorunlara kılıf bulmaya çalışır.
Yönetici ise, yanlışı yapan ben olmayayım, diye düşünür. Yöneticilik yapması olanaklı olmadığı dönemde, koltuğa yapışmadığı için ayrılmakta sakınca görmez.

Öteki Tarih / Ayşe Hür

Zeytin efendi ile bendeniz

Yakın tarihimize ilgi duymam sonrası başlayan okumalarımı iş yerinde arkadaşlarımla da paylaşıyordum. Okumayı seven bir meslektaşım, Ayşe Hür'ün kitaplarını da mutlaka okumam gerektiğini söylemişti. Kısmet bugünlereymiş.

Tarihsel olayların çoğunluğun ilgisini çekmesi hangi döneme denk geliyor tam hatırlamıyorum. Hatırladığım Hürriyet gazetesinin pazar günleri yayınlanan sayısında Soner Yalçın'ın yazıları. Bir çoğuna ilginç gelen, ya az ya da hatalı bilinen bir tarihsel olayı, günümüzdeki tartışmalarla harmanlayan yazılar olurdu Yalçın'ın yazdıkları. O zamanlar OdaTV falan yoktu elbette. 

Ayşe Hür benzer bir işi Agos, Taraf ve Radikal gazetelerinde yapmış. Üç gazeteyi de takip etmediğim için Ayşe Hür'ün gazetelerdeki yazılarını da okumamıştım. Hür, farklı tarihlerde farklı tarihsel olaylara dair, gazetede yayınlanacağı kısıtlarıyla kaleme alınmış yazılarını Öteki Tarih başlığı altında kitaplaştırmış. Profil yayıncılıktan iki cilt halinde yayınlanan kitaplar, zamana göre sıralanmış ve gazetede yayınlandığı halinden biraz daha genişletilmiş. Ayrıca her yazının sonuna yararlanılan kaynakça da eklenerek, daha ayrıntılı çalışmalar yapmak isteyenlere yol gösterilmiş. 

Ayşe Hür, Boğaziçi Üniversitesi Tarih ve Uluslararası İlişkiler bölümlerinden mezun. Çift anadal mezunu. Aslında uluslararası ilişkileri anlayabilmek için tarihi çok iyi bilmek şart belki. Hür'ün kalemi akıcı, cümlelerin uzunluğu, seçilen kelimeler, okuyucuyu yormuyor. Yazılan edebi bir metin olmadığı için, bu tercih yerinde. Anlatılan olayı, kısa metin ile anlatmak, o olay için kitap yazmaktan daha zor olsa gerek. Hem konunun arkaplanını açıklamak hem kendi yorumuyla sebepleri üzerine söz söylemek hem de olay içerisindeki kahramanların hayatlarına dair bilgiler paylaşmak ve tüm bunları bir gazete yazısında toparlamak gerçekten kolay iş değil. Hür, bu zorluğun üstesinden gelmiş.

Yakın tarihimiz, bize okutulduğu gibi yaşanmamış. Deyim yerindeyse sonradan yeniden yazılan bir tarih okumuşuz ve halen çocuklarımız bu yeniden yazılmış tarihi okuyor. En önemli eksiklik, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemi ile genç Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemine olan etkisinin görmezden gelinmesi. Cumhuriyet döneminin önemli aktörlerinin neredeyse tümünün İttihat ve Terakki kökenli olması gerçeği, itina ile gizlenmiş ve gizlenmeye çalışılmaya devam ediliyor. Kimler derseniz bu önemli aktörler, burada isimleri sıralamaya gerek yok. Kazım Karabekir'in ilgili kitaplarını okumanız yeterli. Mustafa Kemal'in de İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin üyesi olduğu mesela, halen tartışmalı denilmekte. Oysa Hür'ün kitabında da yer aldığı üzere, Mustafa Kemal'in kendi ifadelerinde bile birden fazla kez bu üyeliğin gerçekleştiği söylenmiş. Ne önemi var, olan olmuş, biten bitmiş diyebilirsiniz. Bugüne bakalım biz de diyebilirsiniz. Oysa önemi büyük. Geçmişi anlamadan bugün yorumlanamıyor. Yorumlansa da eksik ya da hatalı oluyor yorumlar, tespitler. 

Ayşe Hür'ün kitaplarının özellikle ikinci cildi, milli mücadele döneminin bir çok tartışmalı konusuna değiniyor. Yazıları arasında Çerkes Ethem, İzmir Suikasti, Ali Şükrü Bey cinayeti gibi başlıklar var. 

Kızmadan, sakince okumanızı öneririm. Dediğim gibi Ayşe Hür, tarih lisansına ve yüksek lisansına sahip. Yazıklarının referansları var. Tarih, bize okutulandan farklı yaşandıysa, aslında neler yaşandığını öğrenmek zorundayız. Elbette bunun yerine, o zaten ile başlayan cümleler kurabilirsiniz. Tercih sizin...

Genç Atatürk / George W. Gawrych

Osmanlı tarihi konusunda okudukça, yeni kitaplar ortaya çıkıyor okunacak. Bu çabalar, sıradışı kitaplarla karşılaşmamı sağlıyor. 320 sayfalık kitabın yazarı Amerikalı. Gül Çağalı Güven dilimize tercüme etmiş. Kasım 2014 tarihli kitap, Doğan Kitap tarafından yayınlanmış. Şaşırtıcı olan, kitabın arkasında 25 TL'lik etiketine karşın D & R'da 9,90 TL'ye satılıyordu. Kitabın tam adı ise Osmanlı zabitinden Türk devlet adamına. Orijinalinin yayın tarihi 2013 olan bu kitap, hep okuduklarımızdan farklı bilgiler de içeriyor.

Kitabın sonuç bölümünden bir alıntı, yazarın Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili genel görüşünü açıklamak bakımından yararlı olacaktır:

"Bir çeşit kader duygusuna sahip olarak Atatürk, sonuçta, tarihin istikrarsız bir döneminde ortaya çıkan ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin vizyonu ve kuruluşunu tasarlamasında ve iradesini kabul ettirmesinde kendisine yardımcı olan silah ve siyaset arkadaşlarından oluşan güçlü bir ağ sayesinde doğan, askeri ve siyasi bir dehaydı." s.281 

Devrim tarihi ve Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili bilgiler ilginizi çekiyorsa, mutlaka kütüphanenizde bulunması gereken bir eser. 

insan ne için yaşar?

Varoluşsal bir soru, yanıtı kişiden kişiye, hatta dönemden döneme değişiyor. En azından benim için böyle. Çocuklar olmadan, sadece kendim için derdim sanırım. Çocuklardan sonra sadece onlar için dedim bir süre. Şimdi ise bambaşka bir yanıtım var. 

Bu bambaşka yanıta uygun olması için yaşadığım sürece yaptıklarımın "tutarlı" olması elzem. Olmazsa olmaz bir yerde. Bu tutarlılık her olay ve her koşul için geçerli olmak zorunda. 

Burada bak böyle davrandım, çünkü ile açıklanabilecek hiçbir iş ve eylem olmamalı. 

Mecbur kaldım, yoksa ile başlayan cümlelere de yer yok hayatımda. 

Neyin karşısında nasıl duracağımın tercihini yaptım. 

Bu tercihe aksi davranışlar, kendime saygımda sorunlara yol açar ve kendine saygısını yitiren, benim fikrime göre, herşeyini yitirmiş sayılır.

Şimdi bunları neden mi yazdım.

Unutmayayım diye,

Kendime not bir yerde. 

Kafam karıştığımda dönüp okumam için.

Hayat bir sınavsa, sınav kimi zaman zorlaşacak.

Hayrın ve şerrin sahibine sığınmanın dışında elden gelen yok. 

Atatürk'ün Kurdurduğu Türkiye Komünist Partisi ve Kurtuluş Savaşı'nda Sol Hareketler / Dr. Orhan Yeniaras

arkadaki evin delikanlısı: Zeytin

2013 yılında Peride Celal'den okuduğum Bir Hanımefendinin Ölümü üzerine düştüğüm not ile aynı başlangıcı yapacağım: Bildiğim bir noktaysa, bilmediğim çevresi kadardır. 

Osmanlı'nın son dönemi ile cumhuriyetin ilk yıllarını konu alan onlarca kitap okudum bugüne değin. Her okuduğum kitap, yeni kitapların yolunu açıyor, yeni şeyler öğreniyorum ve halen ne kadar az bildiğimi görüp şaşırıyorum. Bir ara, bu okuduklarımı derleyip, toplayıp kendi bilgim ve yorumum ile olanları değerlendirmek isterim. Aslında, vakit uygun olsa, bunu bir akademik çalışma kapsamında gerçekleştirebilsem ne güzel olur. 

Dr. Orhan Yeniaras'ın, aslında adı "Kritik 20 yılda, Anadolu coğrafyasında sol hareketler (1908-1928)" olması gerektiğini düşündüğüm eseri, belki okuyucuların daha fazla ilgisini çekeceği düşüncesiyle, Atatürk'ün kurdurduğu Türkiye Komünist Partisi başlığı ile yayınlanmış. Alter Yayıncılıktan 2012 yılında ikinci baskısını okudum. 276 sayfalık eser, belki bir akademik çalışmanın kitap haline dönüşmüş olanı. Hemen hemen her paragraf, referans ile işaretlenmiş. Akademik çalışma titizliği göze çarpıyor. 

Tarih, tarafsız yazılabilecek bir konu değil kanımca. Sonuçta "haber" de tarafsız yazılacak bir şey değil. Tarihte yaşanılanların güncel haberlerden farkı, bir takım olayları kaydetmenin yanı sıra, bugünden bildiğimiz kimi gelişmeleri de göz önüne alarak, o gün için olayları yorumlamayı da içermesi. Bu bakımdan, yorumcunun dünya görüşüne göre farklı tarihler farklı anlatılar oluyor. "Doğru" ya da "haklı" gibi tespitler için "kime göre", "neye göre" soruları sorulabiliyor bu durumda. 

Şurası kesin ki bizlere tarih derslerinde öğretilen ile 1876 - 1923 arasında yaşanılanlar arasında büyük farklılıklar bulunuyor. Bizler, Kurtuluş Savaşı mücadelesini 16 Mayıs 1919 ile başlatıyoruz. En azından benim Devrim Tarihi derslerinden aklımda kalan bu. Oysa İttihat ve Terakki, Çanakkale savunması sırasında bile Anadolu coğrafyasında bir direniş hattı kurmak gerekirse düşüncesi doğrultusunda önlemler almış. İstanbul işgale uğrarsa, savunmanın nasıl örgütleneceği düşünülmüş. 1876, 1908 olmasa, bugün cumhuriyet ile yönetilir miydik?

Bir de bizlere hiç anlatılmayanlar var tarih içerisinde. Özellikle 1917'de devrimin yapıldığı Rusya ile ilişkiler, o tarihlerde Ankara'da yaşanılan iktidar mücadelelerini okumadık. Oysa, ilk mecliste seçilen bir dahiliye nazırı var mesela: Nazım Bey. Sonra Yeşil Ordu Cemiyeti söz konusu. Bunların etkileri, Sovyetler ile yardımı garantiye alabilmek adına kurdurulan Komünist Parti ve halkın din ile sosyalizmin çelişkili şeyler olmadığına yönelik kanısı. Bunları "resmi tarih" kitaplarında bugün de bulamazsınız. 

Yeniaras'ın kitabı, bu az bilinen döneme odaklanmış bir eser. Bu anlamda, az sayıdaki eserden birisi. Son derece başarılı bir literatür taraması sunuyor okuyucusuna. Bir çok kitap not aldım, okunacaklar listem uzadıkça uzuyor. Yeniaras'ın bir başka başarısı ise, odaklandığı konu ile tarihteki diğer önemli olayları çok iyi harmanlamasında. Sonuçta anlattığı dönem, ülkemiz tarihinin en kritik olaylarının yaşandığı dönem. Her bir konu üzerine sayfalarca kitaplar yazılmış ve daha kimbilir kaç kitap yazılabilir. Kongreler, savaşlar, iktidar mücadeleleri. Yeniaras ise kitabın kapsamını ve sınırlarını çok yerinde tespit etmiş. Yazının başında benim, kitabın önsözünde Yeniaras'ın yazdığı gibi 1908-1928 arası sol hareketler, kitabın odak noktası. Bu bağlamda İştirakçi Hilmi de var kitapta, Dr. Şefik Hüsnü de, Mustafa Suphi de. Ancak hepsi, kitabın odaklandığı dönemdeki rolleri kapsamında ele alınmış. 

Yeniaras, Türkiye Sovyetler Birliği ilişkisini ele aldığı bölümlerde, gerek Mustafa Kemal'in gerekse Sovyet tarafının birbirine ihtiyaçları üzerinden bir "kazan-kazan" formülüyle hareket ettiğini tespit ediyor. Bu tespitini dönemin ülkeler arası ilişkilerini anlatarak gerekçelendiriyor. Yeniaras'a göre Sovyetler, Mustafa Kemal'in kurdurduğu partinin gerçekte Türkiye'de bir sosyalist hareketi örgütleme derdi olmadığının farkında. Zaten III. Komintern'e üyelik başvurusu da kabul edilmiyor partinin. 

1920'lerde anadolunun farklı illerinde farklı isimlerde bir çok sol gazetenin yayınlanmış olması bile bugünden bakıldığında şaşırtıcı gelebilir. Oysa, asıl şaşırtıcı olan, bugün solun ya da solu temsil ettiğini ileri süren partilerin durumu belki de. Çelişkiler bu kadar keskinleşmişken sol olduğunu ileri süren partilerin halen solun kalesi olması gereken varoşlarda varlık gösteremeyişini "göbeğini kaşıyan adam", "bidon kafa", "makarna - kömür" aşağılamalarıyla açıklamaya çalışmayı göklere çıkartmak, herhalde sosyolojik olarak incelemeye değer. 

çabalar, engeller ve mücadele

2013 / Estonya

Bu konudan çok bahsediyorum belki, ancak önemli olduğunu düşünüyorum. Ücretli çalışanlar olarak, yapmakta olduğumuz "iş" konusunda "bilgi"mizi arttırmak zorundayız. Bunu, birileri istiyor olduğu için değil, kendimize saygımızdan, başkalarına ve genel olarak insanlığa borcumuzu ödemek adına yapmamız gerekir. 

Bunu yapabilmek, kolay değil. Fedakarlık istiyor. Günlük rutin iş yükünü hafifletmiyor, kendini geliştirmek / bildiklerini arttırmak için yapılan çalışmalar. Benim gibi yayıncılık sektörü çalışanları bakımından ise, sektörün ülkemizdeki durumu nedeniyle iş bir kat daha zor. Dünyadaki örneklerinden oldukça farklı dinamiklerle çalışan bir sektör yayıncılık, ülkemizde. Hal böyle olunca, teknolojideki gelişmeleri takip etmek için uluslararası etkinlikleri, seminer / sempozyum / kongre / fuar gibi organizasyonlara katılmak, elzem. 

2011 yılında İstanbul'da düzenlenen etkinlikleri takip ile başladığım; 2013 yılında buna yurtdışı etkinlikleri takibi eklediğim bu çabalarım boyunca koyduğum bir çıta vardı: Uluslararası etkinliklerde konunun uzmanı olarak konuşmacı olarak davet edilmek. 2013 yılında, bu yöndeki ilk adımım başarıyla sonuçlanmış ve Estonya'nın başkenti Tallinn'deki konferansta Sayısal Karasal Televizyon konulu bir sunum yapmıştım. 2014, sektörden ve işten uzak geçtikten sonra, 2015 yılında TVTechTR.com alan adlı İngilizce blogumu güçlendirip, önceliğimi Fuar ve Konferanslara "basın" olarak akredite olmaya verdim. Bu bağlamda, IBC'nin konferans bölümünü de takip eden az sayıdaki meslektaşımdan birisi oldum. 

Bu yıl, NAB ve CabSAT etkinliklerine BASIN olarak akredite olmuş durumdayım. Muhtemeldir ki her iki etkinliğe de katılmam olanaklı olmayacak. Oysa CabSAT ortadoğunun, NAB ise dünyanın en büyük yayıncılık fuar / konferanslarından. 

Basın olarak akredite edilmek, bir sorun çözmüyor kısacası. Odaklandığım konunun, masrafların karşılandığı bir konuşmacı davetine dönüşmesi gerekiyor bir kez daha. Bu davetin de şahsi olarak yapılması elzem. Kurumsal temsiliyete yönelik davetler de istediğim şekilde nihayetlenmiyor. 

O zaman, 2013 ruhunu çağırma zamanı.

Bu yıl için geç artık, ancak ilerleyen yıllarda, konferanslarda davetli konuşmacı olabilmek adına, çalışmaya / üretmeye / sormaya ve sorgulamaya devam.  

uyku / uyanıklık / zaman

La Tour Eiffel / Eyfel kulesi, 2014

Aslında bu yazı bir sıkça sorulan sorulara yanıt niteliğinde. Ancak, başlıktaki uyku / uyanıklık kelimelerinin hatırlattıkları bambaşka. Onlarla ilgili de bir gün yazarım inşallah deyip gelelim bu yazıya:

Arada görüştüğüm arkadaşlar, bu blogda yazdığın kitapları gerçekten okuyor olmazsın, vaktinin yetmesi olanaklı değil diye de ekliyorlar. Her gün bir iki saatimi okuyarak geçirdiğimi söyleyince, iş yerinde, serviste okuyorsun o zaman diyorlar. Hem bu sevgili arkadaşlara yanıt olsun istedim, hem de merak edenlere bir öneri.

Uyku saatlerimi değiştirdim ve vaktim birden bire çoğalıverdi. 

Şöyle ki normalde insanlar, düzenli mesai ile çalışanlar, akşam 19 gibi eve ulaşır, en azından Ankara'da, 23 gibi uyur ve sabah 7 gibi uyanır. 

Ben, 19 gibi eve ulaşıp 20.30 gibi uyuyorum çocuklarla birlikte. Sabah ise, aslında kimilerinin uykuya yattığı 02 - 03 gibi uyanıyorum. Toplamda 5,5 6 saat kadar uyumuş oluyorum. Uyandığım saat her sabah aynı olmuyor ama 01,30'dan erken 05,30'dan geç uyandığım olmadı uzun süredir.

Bu yeni uyku düzeninin getirdiği en büyük avantaj, sadece bana kalan ve okumak için geçirebildiğim uzun saatler. Okumak ve spor yapmak. 

Yeni uyku düzeni ile hayatımdan çıkarttığım ise tahmin edebileceğiniz gibi televizyon. Haberleri bile izlemiyorum. Bu güne kadar bir eksikliğini hissetmedim. 

sayısal karasal radyo: EBU raporu

Paris, 2014

Örovizyon şarkı yarışması dolayısıyla hepimizin tanıdığı bir örgüttür aslında European Broadcasting Union, kısa adıyla EBU. Avrupa kamusal hizmet yayıncılarının üyesi olduğu EBU, sayısal karasal radyonun, birlik üyesi ülkelerdeki durumunu özetleyen bir rapor yayınladı. EBU'nun web sayfasından ücretsiz indirebileceğiniz bu rapor bir hayli ilginç bilgiler içeriyor. 

Raporun içeriğine geçmeden önce sayısal "karasal" radyo ifadesini neden kullandığıma bir açıklık getirmek istiyorum. "Karasal" olmayan sayısal radyo da mı var diye sorabilirsiniz. Yanıt kısa ve net aslında: Elbette. Uydu üzerinden iletilen radyo da "sayısal", sayısal kablo üzerinden taşınan radyo da "sayısal". Ülkemizde her ikisini de alabilen haneler bulunuyor. Bu iki radyo yayını da sadece radyo yayını almak için üretilmiş olmayan cihazlar kullanılarak alınıyor. Bir yerde, videonun yan ürünü gibi durumu var bu anlamda uydu ve kablodaki sayısal radyonun. Ülkemizde ve Avrupa'da bulunmasa da Amerika kıtasında uydu radyo da dinleniliyor. Bu uydu radyo, abonelik bazlı bir sistem ile çalışıyor. Araç içerisinde de dinleyebiliyorsunuz. Bu konuyu merak edenler için iki yazının bağlantısını paylaşayım. İlk yazı SiriusXM adlı şirketin, sistemini tanıttığı web sayfasından. İkinci yazı ise Wikipedia'dan. 

Yukarıdaki kısa açıklamanın ardından devam edeyim EBU'nun söz konusu raporuna. Bu arada raporu, bağlantıdan, indirmenizin olanaklı olduğu bilgisini de yazmış olayım. 

Ve gelelim rapora, rapordaki dikkat çekici yönlere. Öncelikle raporun adının, Market Report: Digital Radio 2016 olduğunun altını çizeyim. Yani işin teknik boyutlarından ziyade, pazar konularına eğilen bir rapor. "Hangi frekans aralığında hangi sıkıştırma tekniği kullanılıyor", değil raporun odaklandığı konu. Bu arada, sayısal karasal radyo ile sayısal radyo arasındaki farkın anlaşılır olduğunu varsayarak, yazının devamında sayısal radyo ifadesini kullanacağım. Bunu yaparken, sayısal karasal radyo demek istediğimi unutmayınız lütfen.

Raporun başlangıcında Avrupa'da sayısal radyonun genel durumuna ilişkin tespitler yapılıyor. Sayısal radyonun en temel sorunu, FM'den farklı hizmet sunmasının zorluğu. Kurallarına uygun işletilen bir FM şebekesinde dinlediğiniz stereo FM yayınının kalitesi son derece yeterlidir çünkü. Bugün ülkemizin durumunu düşünmeyiniz, bizde işler biraz değişik ilerliyor. Bir başka yazıda bu konuyu epey ayrıntılı olarak değerlendirmiştim. Hal böyle olunca, DAB/DAB+ yayınların dinleyiciye cazip gelmesi için farklı bir şeyler gerekiyor. Avrupa'da bu duruma derman olsun diye sadece sayısal platformda yer alacak radyo kanalları yapılmaya başlanmış. Çok dinlenen bir radyo kanalını sayısala taşıyıp FM'deki yayınını sonlandırmak şeklinde ilerleyen sürece, özel radyoları ikna etmek pek kolay olmasa gerek. Sonuçta FM kanalın aldığı reklam ile sayısal platformun alacağı reklam aynı değildir muhtemelen. Öncülük kamu yayıncılarına düşüyor gibi. Avrupa'daki uygulama örnekleri de bu tahminimi doğruluyor. Almanya'da klasik müzik yayını yapan bir radyo, sadece sayısal yapmaya başlamış. Elbette klasik müzik gibi bir yayın için geçerli olabilecek başka gerekçeler bulunabilir. Frekans tayfı (spektrum) konusu, WRC ile çözüme kavuşmuş gibi görünüyor. DAB/DAB+'ın ve DRM+'ın kullanabildiği bant, onlara ayrılmış durumda. Bu anlamda bir sorun, mobil operatörlerle frekans paylaşım savaşı yok. 

Gelelim ülke ayrıntılarına. Bence dana ile kuyruk arasındaki bağlantı ilişkisi bu noktada sonlanıyor. En çarpıcı örnek Birleşik Krallık (United Kingdom): 1995 yılından bu yana süren sayısal radyo deneyimi, 283 sayısal radyo istasyonuna ve %96'lık hanehalkı kapsama oranına karşın sayısal radyo alıcılarına sahip hanelerin oranı %54. Amerikan mahkemelerini konu edinen dizilerin senaryosunu yazıyor olsaydım: "Rapora başka sorum yok, sayın okuyucu" yazardım. Demek istediğim, yukarıda yazdıklarımla aynı. Sayısal radyoda kuş da çıkartsanız, insanlar alıcılardan satın almıyor. Bunun arkasında bir dolu sebep arayabilirsiniz, ancak gerçek değişmiyor: FM ile mutlu insanlar!

Birleşik Krallık'ta %96, İsviçre'de %99, Danimarka'da %98, Almanya'da %92 kapsama olmasına karşın bu ülkelerin hiçbirisinde FM yayınlarını sonlandırmaya ilişkin bir takvim açıklanmış değil. İsviçre için 2020'li tarihler konuşulsa da raporda bu durum belirtilmemiş. FM yayınlarını sonlandıracağını açıklayan tek ülke Norveç, ki orada bile hanelerin %60'ında sayısal radyo alıcısı bulunuyor. 

Peki ülkemiz ne durumda? Bizde DAB ile başlayan ve bir kaç sene süren bir deneme yayını oldu. TRT, bir kez daha DAB ile Ankara ve İstanbul'da deneme yayınına başladı, 2015'in son aylarında. Ancak, bu yayınlarda TRT'nin FM bandında yer alan 5 radyo kanalı dışında bir içerik yayınlanmıyor. Yani "digital only", sadece sayısal olan bir içerik yok henüz. DAB+ da değil yayın, DAB. Belki ilerleyen dönemde DAB+ ile de yayın denemelerini görürüz. 

Günün sonunda, ne olur bu sayısalın hali derseniz, onu da bir başka yazıda tartışalım...

Enerjinin İktidarı / Necdet PAMİR

Necdet Pamir'i TMMOB'nin etkinliklerinde dinlemişliğim var. Türkiye'de, kamu yararını önceleyen bir mühendisin neler yapabileceğinin kanlı canlı örneğidir Sayın Pamir benim için. Öncelikle konusuna hakim olması gerekir, aslında herkesin ancak özellikle insan sağlığı konusunda çalışanların. 

Şimdi ne ilgisi var, Pamir ve sen mühendislersiniz, sağlık hekimlerin işi diyeceksiniz. Hemen anlatayım; mühendislik/mimarlık aslında bir yerde koruyucu hekimliktir. Bu tespit de bir meslek büyüğüme ait. İlk duyduğumda anlayamayıp, nasıl yani demiştim. 

Açıkladı; 

inşaat mühendisi işini düzgün yaparsa binalar yıkılmaz, elektrik mühendisi işini düzgün yaparsa aydınlatma, ses sistemleri insanların gözünü, kulağını bozmaz, elektrik çarpmaz hatalı bir hesaptan ötürü. Aynı mantığı tüm mühendislik ve mimarlık uzmanlıkları için sürdürebilirsin. 

Necdet Pamir, bu anlamda üzerine düşeni yapıyor. Konusuna hakim, petrol mühendisliği eğitimini, enerjiye bütünsel yaklaşım için bir basamak olarak kullanmış bir yerde sanırım. Yazdığı kitabın tam adı şöyle: Enerjinin İktidarı / Enerji Kaynaklarını Elinde Tutan Dünyayı Elinde Tutar!. Hayykitap'tan, mürekkebi üzerinde bir kitap, Ocak 2016 tarihli. Sevindirici olanı, 512 sayfalık kitabın, 28 TL gibi bir bedel ile satılıyor olması. Muhtemelen internet sitelerinde daha da hesaplı satılıyordur. Kitabın ilk baskısının tükendiğini ve ikinci baskısının, belki de üçüncüsünün, yapılacağını öğrendim. 

Sayın Pamir'e de ilettiğim gibi, kitap, enerji konusuna giriş niteliğinde. Enerji, çok geniş bir konu ve bir takım temel kavramları bilmeden, daha ayrıntılı, daha bölgesel konuları anlamak olanaklı değil. Bu bakımdan Enerjinin İktidarı kitabını, Enerji 101 gibi düşünmek gerekiyor sanırım. Sonuçta her kriz, her bölgesel kavganın altında enerji paylaşımı ile ilgili bir "gizli" gerekçe saklanıyor. Bu "gizli" gündemi anlayabilmek adına, Sayın Pamir'den devam kitapları bekliyoruz. 

Kitap, aslında son derece teknik ve zorlu bir konuyu herkesin anlayabileceği berraklık ile anlatıyor. Enerji, kaynaklarının çeşitliliği bakımından bile, farklı mühendislik disiplinlerinin ilgilendiği bir konu. Ancak, işin sadece mühendislik yanı yok elbette. Ekonomi bilmeden enerji konusunda kalem oynatmak da olanaklı değil. Ekonomi ve mühendislik de yetmiyor bir yerde. Tarih ve coğrafya, strateji, sosyoloji, uluslararası ilişkiler, uluslararası hukuk, askeri güçler... 

Gördüğünüz gibi enerji bir umman. Bu umman içerisinde kılavuz olmadan yol aramak, enerjinin labirentlerinde kaybolma ihtimalini de içeriyor. Necdet Pamir, bize bir el feneri hediye etmiş. Enerjinin dehlizlerinde yolumuzu bulmamız için. Teşekkür etmekten ve kendisini örnek almaktan başka ne gelir elden, bir de kitabını naçizane tanıtmak. İşte bu yazı bu amaç için yazıldı. 

DigiTAG kapanmış...

DigiTAG, sayısal karasal televizyon yayıncılığının geliştirilmesi için Non Profit Organisation statüsünde kurulmuş bir yapıydı. Sektöre epey katkısı olmuştu. Yayınladığı raporlar, bir çok pratik bilgiyi içeriyordu. Düzenlediği etkinliklerden, 2013 yılında İstanbul'dakine katılmıştım. 250 € gibi bir ücret verilerek takip etmek mümkündü. Sağolsunlar benden ücret de almamışlardı. 

İşte bu DigiTAG, kapanıyormuş. Faaliyetlerini DVB bünyesinde sürdürecekmiş bundan sonra. DVB, yayınladığı standartlar ile sektörün çok önemli bir kuruluşu. Ancak, benim gibi, kendi olanakları ile bir takım sempozyumları, konferansları takip etmeye çalışanlara mesafeli. DigiTAG'ın yaptığı davetleri, ücretsiz katılım olanaklarını DVB sunmuyor. 

Bakalım, belki DigiTAG'ın bünyesine katılması ile farklı bir tutum izler. 

Bu arada, Venedik'te düzenlenecek DVB World Kongresi'ne katılım için arayışlarım sürüyor :) Uçak biletini alalı epey bir ay oluyor, ancak iş bilet ile bitmiyor. Etkinliğin katılımı da ücretli, 1000 €, az para değil. 

Sayısal karasal televizyonda neler oluyor?

İstanbul, 2015

Bu konular pek ilgi çekmiyor biliyorum. İşin acısı, en yakın takip ettiğim konular bunlar: sayısal karasal yayıncılık. Hem televizyon hem de radyo. İşin bir başka acı yönü; her ikisi de ülkemizde bulunmuyor. Yani bir yerde, takip ettiğim konular, insanların pek bilgisi olmadığı, deneyimleme olanağının ise sınırlı olduğu konular. Sanırım bu yüzden, blog sayfamın izleyici sayısında, uzun yıllardır, kaydadeğer bir artış olmuyor :)

Gene de yılmadan yazmaya devam. Bu arada bir "müjde" vereyim: Sayısal karasal yayıncılık konusunda ülkemizdeki gelişmeleri derleyip toparlayacak bir kitap çalışmasına başladım. Hedefim bu yaz başına, haziran 2016'ya yetiştirmek. Yayıncı bulabilirsem, sizlerle buluşacak. 

Televizyon yayınlarının analogdan sayısala dönüşmesi ile radyo yayınlarının analogdan sayısala dönüşmesi iki ayrı süreç. Farklı dinamikleri ve farklı nedenleri var. Televizyon yayınlarının dağıtımında, evlere ulaştırılmasında, "karasal"ın dışında uydu ve kablo seçenekleri de var. Uydu, ülkemizde, televizyon yayınlarına erişimin neredeyse yegane yöntemi haline gelmiş durumda. Oysa Avrupa Birliği ülkelerinde, ülkeden ülkeye değişik oranlar olsa bile, kablo, uydu ve karasal eşite yakın paylara sahiptir. Hatta, kablonun her zaman, uydunun ise çoğunlukla ücretli platformlar aracılığıyla yayın izlenmesine olanak sağladığı düşünüldüğünde, karasal sayısal televizyon, "kamu hizmeti" olarak değerlendirilmektedir. 

Televizyon yayınlarının analogdan sayısala dönüşmesi ile birlikte frekans bandında ihtiyaç duyduğu yer azalmıştır. İşin, yayıncılar açısından, acı yanı, bu azalan ihtiyaç sonrası boşa çıkan frekans bandı, mobil hizmet sunucularının iştahını kabartmaktadır. Yayıncılar, gittikçe daha dar bir banda sıkıştırılmaya, daha dar bir alanda hizmet sunmaya zorlanmaktadır. Özel yayıncılar tarafında, bu zorlamaya pek fazla itiraz eden yoktur. Çünkü özel yayıncılar açısından karasal sayısal platformda yer almak, üstlenilmesi gereken ayrı bir maliyet kalemidir. 

Avrupa Komisyonu'nun bir açıklaması, kamu hizmeti yayıncılarının Avrupa'daki birliği EBU'yu endişelendirmiştir. EBU, geçtiğimiz hafta içerisinde yayınladığı bir bildiri ile bu gelişmelerden duyduğu kaygıyı dile getirmiştir. Avrupa Komisyonu, 700 MHz'in 2020 yılında boşaltılmış olması gerektiğini açıklamıştır. AB Üyesi ülkelerin 694-790 MHz bandını 2017'den itibaren boşaltmış olması gerektiği de Komisyonun açıklamasında dikkat çeken bir noktadır. 

Konu, ülkemizi de yakından ilgilendirmektedir. Elbette gündem çok yoğun olduğu ve konunun ayrıntılarına hakim gazeteci yokluğu, konunun tartışılmasını olanaksız kılmaktadır. Umarım, yazmakta olduğu kitap, bu konunun daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur. 

İsveç, "sayısal radyoya selam, FM ile yola devam" dedi

Paris, 2014

Bakalım, bir de böylesini deneyelim. İddialı başlık. İsveç, ben yokum dedi. Başlık, iddialı ve bir o kadar da gerçek. İsveç, ki sizlerin çok daha iyi bildiği gibi, benim "az gebelik" olarak adlandırdığım "sosyal demokrasi"nin gerçekleştirilebileceğinin kanıtı olarak sunulan Kuzey Avrupa'nın "refah" ülkesi İsveç, sayısal radyoya aslında pek de ihtiyacımız yok demiş. 

Son haberin, bu yazının asıl konusunun, bağlantısını paylaşmadan önce WorldDAB'nin sayfasından bir alıntı yapayım:

Last update: 02-09-2015 

In June 2015, the Ministry of Culture decided not to proceed with DAB+ for Swedish Radio at this time.  The response of the broadcasters (public and private) has been surprise and disappointment.  Next steps are yet to be confirmed.

İsveç'te ikamet eden kıymetli okuyucuların yorumlarıyla katkı sunarlarsa daha bir doyurucu hale gelir yazı elbette. Ben okuduklarımdan ve teknik bilgilerimden hareketle söyleyeyim ki, İsveç'in keşfettiği aslında sektörün yıllardır bilip bilmezden geldiği bir gerçek: FM'in kalitesi sıradan dinleyiciler için, ki %99'u bu kategoriye girer, yeterlidir. 

Peki o zaman sayısal radyo da nereden çıktı?

Yanıta geçmeden önce bir soru daha sorayım, cep telefonunuzu ne kadar sıklıkla değiştiriyorsunuz? Bir yıl mı, iki yıl mı, üç yıldan uzun kullanan yoktur sanırım. Peki, radyo alıcınızı ne zaman değiştirdiniz? Alıcının ekranı var mı? Ekran renkli mi? Video da gösterebiliyor mu? Kuş çıkartıyor mu? Sanırım derdimi anlatabildim. Birileri, yeni bir sistem kurup, yeni bir tüketim yolu üretecek. İşin kuralı bu: serbest piyasa ekonomisi. Televizyonda 3D, HD, 4K ne için çıkıyor sanıyorsunuz. Yayıncılar, sonuçta teknoloji ne olursa olsun izlenmeyi sağlayanın içerik olduğunu biliyor. Perşembe akşamı Kurtlar Vadisi'nin karşına 4K bir film koysanız da sonuç değişmiyorsa o zaman 4K'ya ne gerek var? Evlerin ve salonların boyutları aynıyken ve 55'' altındaki boyutlarda 4K ile 1080p HD'nin farkını anlayamıyorsak (çözünürlük bakımından) neden 4K?

Gelelim İsveç'e

Kuzey Avrupa'nın refah devleti uzun yıllar boyunca DAB ve ardından DAB+ ile sayısal radyo yayını yapmış. Şaka değil, ülkenin nüfus olarak %35'ini kapsayan 10 DAB, 16 DAB+ radyoya sahipler. Denemelerinin başlangıcı eskiye gidiyor. Hatta, FM'in yerine sayısala geçiş için bir taslak takvim bile hazırlamışlar. Ancak sonra öncelikle İsveç Hükumeti'nin bakanı Alice Bah Kuhnke'nin açıklamaları geldi. Açıklamada, DAB+'a geçişin durdurulduğu belirtiliyordu. Sayısal radyo için son darbe ise mecliste vuruldu: İsveç kararını verdi, sayısal radyoya selam, FM ile devam.

Halen, 2017'de araba radyoları çöp olur sözüne inanıyor musunuz?