Kaplanın Sırtında / Zülfü Livaneli

Sultan II. Abdülhamit'in Selanik'te geçen üç buçuk yılını, dönemin tanıklarının anılarından yararlanarak yazan Zülfü Livaneli'nin son romanını okudum. Tarihi romanları okumayı çok seven ve bugüne dek bir çok tarihi roman okuyan birisi olarak Kaplanın Sırtında ile ilgili yazacağım ilk not, eserin romandan çok bir anlatı olarak sınıflandırılmasının daha yerinde olacağı tespitim. Edebiyat ilgim olsa bile akademik bir bilgim olmadığı için bu tespitim hatalı olabilir elbette. Bence romanları anlatılardan ayıran en önemli fark, kurgusal metinler olmaları. Kaplanın Sırtında da ise bu kurgusallık yok denecek kadar az. Livaneli'nin kalemi, diğer kolay okunur ve çok satar yazarlardan farklı değil. Edebi bir tad almak için okuyanları hayal kırıklığına uğratacaktır. Bu durumu 2011'de okuduğum Serenad romanında bu kadar fark etmemiştim.

Sultan II. Abdülhamit, ülkemiz tarihinin belki de en fazla tartışılan padişahı. Kimilerince Ulu Hakan, kimilerince ise Kızıl Sultan. Livaneli'nin eseri bu iki tespitin de aynı anda doğru olabileceğini düşündürüyor. Bir yanda imparatorluklar çağının bitmeye başladığı senelerde, farklı dil ve dinlerde tebaalar Osmanlı'yı bir arada tutmaya çalışan, büyük toprak kayıplarına karşın ülkenin varlığını koruması, diğer yanda fazlasıyla kuşkucu ve baskıcı bir yönetim anlayışı... 

Romanın sonundaki QR kodu okutunca Sırrı Süreyya Önder'in Livaneli ile eseri üzerine yaptığı söyleşinin Spotify kaydına ulaşabiliyorsunuz. Teknolojinin ilerlemesi ile kitaplar daha etkileşimli oluyor. Eserin sonunda yararlanılan kaynaklar listesi, ek bilgiler edinmek isteyenler için bir okuma listesi niteliğinde. 

Zülfü Livaneli gibi çok okunan bir yazarın bu konuyu ele alan bir eser ortaya koyması tarihe duyulan ilgiyi arttırması bakımından değerli. Ülkemizin Osmanlı İmparatorluğu'nun bakiyesi üzerine kurulduğunu ve bugün devletin iskeletini oluşturan bir çok kurumun Osmanlı'dan devralındığını, 23 Nisan 1920'de açılan Meclis'in ilk görüştüğü yasanın Meclis-i Mebusan'ın göüşmekte olduğu son yasa olduğunu bilmek önemli. Tarihi kişi ve olayları tarihsel koşulları dikkate alarak değerlendirmek şart. 

Son olarak tarihi roman okumayı, kişilerin hayatlarına dair gerçeklerden hareketle yazılmış eserleri seviyorsanız Hıfzı Topuz'un çalışmalarını da okumanızı öneriyorum.