S A D E C E Ö Z G Ü R

Yayıncılık dünyasında uzun süredir büyük bir dönüşüm yaşanıyor. Bu dönüşüm üzerine 2013 ve 2018 yıllarında görüşlerimi paylaşmış, klasik televizyon yayıncılığının giderek sönümleneceğini ve dijital platformların baskın hale geleceğini öngörmüştüm. Bugün, 2025'e geldiğimizde bu öngörümün büyük ölçüde gerçekleştiğini söylemek mümkün. Ancak bazı detaylar hâlâ dikkat çekici bir dengeyi sürdürüyor. Yeni Neslin Tercihi Belli: Platformlar ve YouTube Artık genç izleyicilerin büyük çoğunluğu içerik tüketiminde Netflix, Disney+, Amazon Prime  gibi dijital platformları ve YouTube 'u tercih ediyor. İçeriğe istedikleri zaman, istedikleri cihazdan ulaşabiliyor olmak bu tercihin temelinde yatıyor. Lineer yayın akışına bağımlı olmak, gençler için oldukça uzak bir kavram haline geldi. Ama Klasik TV Hâlâ Burada Buna rağmen, 50 yaş üstü izleyici kitlesi için klasik televizyon hâlâ önemli bir yer tutuyor. Alışkanlıklar, haber ve canlı yayınlar gibi içerikler, bu grubun televizy...

Dün, Rohde & Schwarz tarafından düzenlenen 5G Yayıncılık adlı sanal yuvarlak masa toplantısına dinleyici olarak katıldım. Almanya ve Fransa deneyimlerinin anlatıldığı etkinlikte çip üreticisi Qualcomm'un paylaştığı vizyon da oldukça ufuk açıcıydı. İlerleyen günlerde etkinliğin kaydı paylaşılırsa, bu yazıya bağlantısını ekleyeceğim. Bu yazıda 5G üzerinden yayıncılığın ülkemiz için önemini değerlendirmeye çalışacağım. Ancak öncelikle filmi biraz geriye sarmamız şart. Bugün Avrupa'da sayısal karasal televizyon şebekesini kurmamış, Türkiye'nin dışında, bir ülke yok. Bir çok Avrupa ülkesinde önce DVB-T, ardından DVB-T2 şebekeleri kuruldu. Kimi ülkeler DVB-T şebekesini pas geçip doğrudan DVB-T2 şebekesini devreye aldı. Televizyon yayınlarını izleyicilere ulaştırmak için kablo ve uydunun yanı sıra sayısal karasal vericiler, sadece Avrupa ülkelerinde değil, tüm dünyada kullanılıyor.  Ülkemizde sayısal karasal televizyon şebekesi ise yok. Neden yok, ne zaman kurulmasından vaz g...

Yıllarca farklı birimlerinde çalıştığım TRT'den Mart 2023'te emekli oldum. Bu uzun yolculuğun ardından, bir yüksek mühendis olarak TRT'nin dijital platformu Tabii 'yi incelemek benim için oldukça heyecan verici bir deneyim. Öncelikle belirtmeliyim ki, Tabii ile birlikte, TRT'nin sektördeki liderliği, dünya çapında rekabet edebilecek bir dijital platformla birleşmiş durumda. Bu, izleyicilere zengin bir içerik deneyimi sunmak adına atılmış önemli bir adım. Sizi eski yazılarımla sıkmak istemem, ancak TRT'nin bu dijital yolculuğunda nasıl evrildiğini anlamak adına Over The Top TV (OTT TV) konusundaki geçmiş yazılarıma göz atmanızı öneririm. 2011'de OTT'nin adını bile sık duymadığımız bir dönemde bu konuda yazmıştım . Gelelim Tabii platformuna. Tabii, Türkiye'nin küresel çevrimiçi yayın hizmeti olarak tanımlanıyor ve içeriğinde dizi, film, program, belgesel ve birçok orijinal yapımı barındırıyor. Üstelik, bu içeriklere ücretsiz olarak ulaşmak mümkün. Kred...

Eylül ayı, yayın dünyasında çalışanlar için IBC ayı olarak geçiyor. Öncesinde 15-20 gün pre-IBC, sonrasında 15-20 gün post-IBC günlerini de katarsanız aslında Ağustos ortası ile Ekim başına kadar geçen 40-45 gün, Amsterdam'daki dört günlük etkinliğe odaklanılarak geçiriliyor. IBC, Amsterdam için de önemli. Bu sene 170 farklı ülkeden 43.000'den fazla ziyaretçi gelmiş şehre. Farklı salonlara dağılmış 1250'den fazla şirketin hepsini ziyaret etmek olanaksız elbette. Bu yıl, üç tam günü fuarda geçirdim.  4 gece 5 günlük Amsterdam'daki fuarın, konaklama, kent içi ulaşım, ki IBC, Amsterdam içinde geçerli 4 günlük kartı ücretsiz veriyor, Leiden - Amsterdam arası tren maliyetleri, yeme - içme ve İstanbul - Amsterdam gidiş dönüş uçak bileti dahil 1200 € maliyeti oldu bana. İlerleyen senelerde bu yazıyı yeniden okuyacaklar için anlamlı olabilsin diye 8600 TL'lik uçak biletini de Euro'ya çevirerek toplam maliyeti hesapladım. Burada en büyük kalem, otel konaklaması oldu, her...

IBC 2022 hatırası  2019 yılında katıl(a)madığım IBC'nin öncesinde yayınladığım Pre IBC yazılarındaki konulara baktım, bu ikinci yazıyı hazırlamadan önce. İşin doğrusu 2019'da 3 yazıda paylaştıklarıma bakınca, bu senenin ilk yazısında, 2019'un üç yazısında anlattıklarımın fazlasına yer verdiğimi gördüm. Bu uzun, ancak bence gerekli girişin ardından, önemli bir bilgi ile başlayayım bu yazıya. 2023 IBC'sinde ücretli konferans oturumları 15 ve 16 Eylül'de. 17 ve 18 Eylül'deki oturumlar ise ücretsiz olacak. Programa dikkatli bakarsanız 15 ve 16 Eylül'deki kimi oturumların da ücretsiz izlenebileceğini fark edeceksiniz. Ayrıca fuar alanına yayılmış farklı bölümlerde özel sunumları takip edebilirsiniz. Avrupa Yayın Birliği'nin ( EBU) desteklediği  TECH ZONE adlı bir program çerçevesinde 5 ayrı sunum olacak. Hall 8'de görebileceğiniz bu sunumlara kısaca değinmek istiyorum:  Japonya kamu yayıncısı NHK'in yapay zeka destekli video özetleme uygulaması, arşi...

IBC 2022 - Amsterdam RAI 19 yaşını devirmeye hazırlanan blogumda teknik etiketli 373 yazı yayınladım. Bu yazıların büyük bölümü, çok az sayıda okuyucunun ilgisini çekti. Gene de yazmaya, yazmak için araştırmaya devam ediyorum. Next Generation Audio (NGA) konusunu 2019 Ocak'ta yazmıştım . Konuyu yeniden, güncel bilgilerle birlikte ele almadan önce Ocak 2019'daki yazımı okudum. Üzerinden neredeyse 5 sene geçmiş, toplam görüntülenme sayısı 272. Umarım bu yazım daha fazla sayıda okuyucuya ulaşır. Hoş, kimse okumasa bile yazmaya devam edeceğim. Bu uzun ve muhtemelen gereksiz girişin ardından gelelim konumuza. Öncelikle  yazıyı hazırlarken yararlandığım kaynakları bu kez başta sizlerle paylaşayım. Öncelikle Avrupa Yayın Birliği'nin (EBU) 10 Things You Need To Know About Next Generation Audio adlı 30 sayfalık raporunu okudum. Mayıs 2021 tarihli rapora ücretsiz olarak erişmek olanaklı . Ardından  IBC 2023'ün web sayfasındaki MPEG-H ve Dolby AC- 4 ile ilgili yazıları okudum. ...

1991 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde Elektrik - Elektronik Mühendisliği Bölümü'nde okumaya başladığımda cep telefonu yoktu. Evimizde bilgisayar ve internet bağlantısı da yoktu. 1993 yılında 486 DX 2 - 66 işlemcili bir toplama bilgisayar sahibi olduğumuzda, ki hâliyle "evin" bilgisayarıydı bu cihaz, internete bağlanmak için bir sene daha beklemiştik. Çevirmeli bağlantı ile bir fotografın inmesi bile epey vakit alıyordu.  1998'de TRT'de işe başladığımda yerel alan ağı ihalesi yeni yapılmıştı, geniş alan ağı bağlantısı ise henüz yoktu. Bu girişi yapmamdaki amaç, "platform" kavramının hayatımıza neden bu kadar geç girdiğine dair bir tespitimi paylaşmak... Teknoloji, hem internet bağlantı hızları anlamında, hem de sıkıştırma algortimaları anlamında hazır değildi.  Sanırım platformlardan bahsetmeye başlamadan önce Over The Top Television ya da daha yaygın bilinen adıyla OTT nedir sorusuna açıklık getirmek iyi olur. Endişelenmeyin, dünya bir gaz -...

Radyo yazısının yayınlanmasının ardından cesaret verici yorumlar geldi. Özellikle TRT'de çalışıp emekli olmuş meslektaşlarımın yazımı ve çabamı takdir etmeleri beni fazlasıyla mutlu etti. Umarım televizyon (TV) başlıklı yazım da aynı ölçüde ilgi çeker.  Televizyon yazısını, yayınlanmasından 10 gün kadar önce tamamlayıp bir grup arkadaşıma gönderdim. Onlardan gelen yorumların birleştiği nokta, yazının sektör profesyonelleri için fazla basit, sıradan vatandaş için ise fazla karmaşık olduğu yönündeydi. Yorumları okuyunca yazı dizisine neden başladığımı açıklamam gerektiğini fark ettim.  Medya yazı dizisinde amacım, dizi boyunca anlatmaya çalışacağım ortamları - yayınları - sistemleri kullanan ancak bunların geri planında ne gibi teknolojiler - yapılar olduğunu bilmeyen sıradan vatandaşları bilgilendirmekten ibaret. Zor bir işe giriştiğimin farkındayım. Konuların ele alınış biçimini fazla yüzeysel buluyorsanız, muhtemelen sektörde çalışan birisiniz. Haklısınız, yazılarda ayrıntıya...

Bu yazı da nereden çıktı demeyin. Blogumun düzenli okuyucularının, ki benim dışımda ikinci bir kişi var mı ondan bile şüpheliyim, hatırlayacağı gibi O ver T he T op T ele V ision (OTTTV) yayınlarının, 6112 sayılı yasa gereğince RTÜK denetimine tabi olduğunu, ancak bu özel yayınların denetiminin nasıl yapılmasına dair bir yönetmeliğe ihtiyaç duyulduğunu bundan 10 sene önce yazmıştım . Bu yazımdan iki sene sonra, 2015 yılında bir kez daha konuyu ele alıp bu yazımı yayınlamıştım . OTTTV'lere dair düzenleme ile ilgili eminim başka yazanlar da olmuştur. Denk gelmemiş olmam ise elbette benim eksikliğim.  2018 yılına, yani benim OTTTV için düzenleme gerekir diye yazmamın üzerinden 5 sene kadar geçmişken, yönetmelik taslağı kamuoyunun bilgi ve görüşlerini almak amacıyla yayınlandı. 2018 Ekim ayında  değerlendirmiştim .  Yayıncılıkta en büyük hazine içeriktir. Hatta sloganlaşan ifadesi CONTENT IS THE KING'dir. Türkçesi ile içerik kraldır. Dekor, teknik olanaklar, görsel efektler.....

"Bunu mutlaka yazmalıyım" dediğim çok konu birikti. Senelerdir, bıkmadan yazmayı sürdürdüğüm sayısal karasal yayıncılık hakkındaki son gelişmeler bunlardan birisi, bir diğeri beklenen İstanbul depremine dair söylentiler ve elbette okunan kitaplar, gidilen yerler, etkilenilen şairler...  Ancak Kahramanmaraş merkezli depremler ve sonrasında yaşamakta olduklarımız sonucu okumakta olduğunuz yazıyı hazırladım.  Olağanüstü günlerden geçtiğimiz muhakkak. Deprem, gerçek enkazının yanı sıra düşünce dünyamızda da enkaz bıraktı. Mantıklı değerlendirmeler yapamadığımız bir dönemden geçiyoruz kanımca. Dün iş yerinde bir arkadaşımla sohbet ederken, emin oldum " mantıksız değerlendirmeler döneminde " yaşadığımıza. Son derece iyi eğitimli, işini düzgün yapan ve rasyonel bir insan olan arkadaşım, internette hepimizin karşısına çıkan komplo teorilerini ardı ardına sıralayıp bir hafta, en geç on gün içinde depremin oluşturulacağına  ikna etmeye çalıştı beni. Sevgili arkadaşıma tek sor...

Bu yazı ile hem bir dizinin hem de bir etiketin sonuna geliyoruz. 2004 senesinden bu yana devam eden Türkçe dilinde fazla blog yoktur sanırım. Bugüne kadar 368 adet "teknik" etiketli yazı yayınlamışım. Okumakta olduğunu 369. ve şimdilik son teknik yazı.  Belki ileride yeniden teknik yazılar yayınlarım. Bakalım, zaman ne gösterecek.  Bu uzun ama gerekli girişin ardından gelelim sanal gerçeklik konusunun son ve en can alıcı parçasına: yazılım ve donanımı ile "motor"a. Aslında motor denilse de bahsedilen güçlü donanıma ve bir takım özel kartlara sahip bir bilgisayar ve bu bilgisayar üzerinde çalışan yazılım. Arama motoruna "virtual reality engine" yazdığınızda karşınıza çıkan sonuçlar oyun dünyasından oluyor. İşin doğrusu uzun seneler boyunca yayıncılık dünyası ile oyun dünyası arasında bir kopukluk vardı. Yayıncılık dünyası kendisine özel donanımlara sahip sistemler kullanırdı. Bu kopukluğu aşan ilk firma sanırım Zero Density oldu. Unreal Engine adlı bir oyu...

Yayıncılık dünyasında "kamera takip" deseniz kimse bir şey anlamaz. Ne yazık ki "camera tracking" ifadesi için kabul görmüş bir Türkçe karşılık henüz yok. Bu durumun sebebi ise henüz ülkemizde sanal stüdyo uygulamalarının fazlaca kullanılmıyor oluşu.  Yazıda bahsettiğim teknolojilerin ayrıntısına girmedim. Bunun yerine, farklı yaklaşımları tercih eden şirketlerin web sayfalarının adreslerini yazının sonuna ekledim. Zero Density firmasının önerdiği sistemin ayrıntısını bulamadım, bu yüzden yazıda bahsetmedim. Yazı için seçtiğim kare, Bayramiç'in bir köyünden. Bence ekrandan ne kadar uzak dursanız sizler için o kadar iyi. Bu teknolojilerin tümünün tek amacı sizleri daha uzun süreler ekran başında tutmak. Bu yazılarla ben de, istemeden de olsa, bu amaca hizmet etmiş oluyorum belki. Neyse, buyurum kamera takibi konusuna... Kamera takibi sanal görüntülerin gerçek görüntülerle birleştirilmesi için olmazsa olmaz bir teknoloji. Yazıya devam etmeden, kamera takibinin sad...

Y azının başlığı çok hoşuma gitmese de konuyu açıklaması bakımından iyi olduğunu düşünerek değiştirmedim. Yoksa gerçek hayatta yeşili çoğaltmak şart. Sanal gerçeklik ile ilgili bir yazı dizisi hazırladığımı duyurduktan sonra çevremdeki arkadaşlarımın bir önerisi oldu. Bana da mantıklı gelen öneri şöyle: Yazıları soru - yanıt şeklinde hazırla ve soruları konuyu hiç bilmeyenler sormuş gibi düzenle. Aşağıda okuyacağınız bölüm, İngilizce adıyla "croma keying" ya da kısaca "keying" Türkçe'de "kiyleme" diye okunuyor, yeşili silme diye çevirebiliriz, ile ilgili. Yazı dizisinin bir sonraki bölümü kamera takip (camera tracking) ve son bölüm ise sanal gerçeklik motoru (bilgisayar yazılımı) Girişi daha fazla uzatmadan buyurun Yeşili Silmek yazısına: Neden yeşil ve silince ne oluyor? Aslında bu teknoloji ilk ortaya çıktığında silinen renk maviydi. İnsan teninde mavi ve yeşil tonlar az bulunduğu için silmek için uygun olduğu düşünülmüş. Sizlerin de tahmin edebilece...