Gönülçelen / Salinger

Okumakta bir hayli geç kaldığım eserlerden birisiydi Gönülçelen. Amerikalı yazar Jerome David Salinger'in 1951 yılında A Catcher In The Rye adlı eseri Türkçe'de iki farklı isimle yayınlanmış. Benim okuduğum Can Yayınları'nın bastığı ve çevirisini Adnan Benk'in yaptığı Gönülçelen isimli olanı. Bir de Coşkun Yerli'nin çevirisi var. Onun ismi ise Çavdar Tarlasında Çocuklar. Adnan Benk'in çevirisi 1967 tarihli ve romanın Fransızca çevirisinden Türkçe'ye çevrilmiş. Coşkun Yerli ise romanın yazıldığı dil olan İngilizce'den 1997 yılında çevirmiş. 

Salinger nevi şahsına münhasır bir yazar. Hayatına dair ayrıntılar ilerleyen senelerde ortaya çıkacaktır. Şimdiden bir belgesel ve bir kaç kitap yayınlanmış. Gönülçelen, yazarın hayattayken yayınlanan tek romanı.

Roman, kahramanı Holden Caulfield'ın dili ile yazılmış. 16 yaşında, okullarla arası iyi olmayan ve son atıldığı okuldan eve dönüş yolculuğundaki yaşadıklarını anlatıyor. Romanın İngilizce'sini okumadım, ancak internetteki bilgilere göre argo kelimelerin çokluğu sebebiyle kimi yer ve zamanlarda yasaklar konulmuş. Adnan Benk'in çevirisinde bu tarz başarıyla korunmuş. Ancak çevirinin 1967'de yapılması nedeniyle kimi kelimeleri anlamak zor oluyor. Örneğin saloz kelimesinin anlamı için sözlüğe bakmam gerekti. Bağlantıya tıklamaya üşenenler için saloz: salak, sersem demekmiş. 

Kimi okurları çok etkileyen kimisini ise hayal kırıklığına uğratan bir eser Gönülçelen. Okurken aklımda hep Teoman'ın, bu romandan etkilenerek yazdığı, Gönülçelen şarkısı vardı. Roman ile ilgili Türkçe internet sitelerindeki yorumlarda kahramanın bipolar olmasına dair bir tespit görmedim. Oysa romanın ortalarında, Caulfield'ın yaşadıklarını okudukça, bipolar galiba diye düşünmüş, romanı bitirdiğimde ise bu tespitimin doğruluğundan emin olmuştum. Dışarıdan bakanlar için eğlenceli, deli - dolu, uçarı tipler gibi görünseler bile tedavi almayan bipolar kişilerin hayatları türlü zorluklarla geçiyor. Caulfield'ın roman boyunca anlattığı sıkıntılar: hesapsız para harcamalar - uyku düzensizliği - uçuşan fikirler - anlamsız planlar, heyecandan derin mutsuzluğa hızlı geçişler... hep hastalığın belirtilerinden. İngilizce internet sitelerinde Holden Caulfield ve bipolar kelimelerini arattığınızda epey sonuç çıkıyor karşınıza. 

Sonuç olarak seneler önce Mel Gibson ve Julia Roberts'ın başrollerini paylaştığı Komplo Teorisi adlı filmde adını duyduğum bu kült romanı, geç de olsa, okudum. Sizlere de öneririm. Eğer denk gelirse İngilizce'den yapılan Coşkun Yerli çevirisini de okuyup iki çeviriyi kıyaslamak isterim.