Akıllanan televizyonlar değişen iş modelleri değişmeye başlayan izleyici

Başlık pek bir şey ifade etmiyor olabilir. 9-10 Ekim 2012 tarihlerinde İstanbul The Marmara otelinde gerçekleştirilen TV Connect EurAsiaEasternEurope etkinliğinde konuşulanlar sonrası bende oluşan kafa karışıklığını anlatmak için daha uygun bir başlık bulamadım. 2 yıl önce IPTV Derneği'nin büyük katkıları ile İstanbul'a gelen IP&TV World Forum etkinliğinin Doğu Avrupa ayağı, bu yıl isim değişikliği ile TV Connect olarak karşımızdaydı. Etkinliği Informa adlı şirket düzenliyor. Dinleyici olarak katılım ücreti 1500 €'nun üzerindeydi. Neyseki sınırlı sayıda yayıncı kuruluş çalışanları için ücretsiz davetiye olanağı sunulmuştu.

Etkinlikte dikkatimi çeken bir çok konu oldu. İki güne yayılmış sunumlarda Çek Cumhuriyeti'nden Rusya'ya, Ermenistan'dan ülkemize bir çok sektör temsilcisinin görüşlerini dinledim. Televizyonda yayınlanan dizileri, yayından kısa bir süre sonra internette bulabildiğiniz değişik bir dünya başladı artık. Hatta diziyi eş anlı olarak internet üzerinden izlemek de mümkün. Netflix, Hulu gibi henüz ülkemizde hizmet vermeyen şirketler sadece internet üzerinden içerikleri sunuyor. Tüm konuşmacıların ortak paylaştığı görüş, sektörün en büyük düşmanının korsan siteler olduğuydu.

Geçenlerde bir akraba ile konuşurken televizyonlar da akıllandı diye bir şey söyledim. Akrabam bu durumdan epey dertliymiş meğer. Hiç sorma, dedi. Akşam eve geliyorum yorgun argın televizyonda bir şeyler seyredeyim diye bir türlü istediğim kanalı bulamıyorum. Nerede eski televizyonlar. Düğmeye bas çalışsın. Bu tür yorumlara daha çok rastlayacağız. Televizyon kullanıcısı ile internet kullanıcısının beklentileri, alışkanlıkları, tahammül edecekleri çok farklı. İnternette film, dizi izlerken donmalar, gecikmeler alışılageldik olaylar. Eğer benzer şeyler televizyon izlerken olursa izleyiciler genellikle şikayet için telefonlarına sarılıyor. Ya da televizyonu açtığınızda daha güncel bir sürün var diye bir yazı görürseniz bu da nereden çıktı diye düşünmemeniz gerekecek yakında.

Etkinlikte telekom şirketlerinin televizyon dünyasına iyiden iyiye girdiğini gördüm. Doğu Avrupa ve Rusya'da televizyon işine giren telekom şirketleri bir süre sonra kendilerinin sahip olduğu içerikleri üreten kanallar oluşturmuş. Bu kanalları oluşturmaları pazar paylarını arttırmada yararlı olmuş. Ülkemizde futbol yayın hakkı ihalesindeki kıyasıya rekabeti hatırlayınca IPTV hizmeti vermeye başlayan Türk Telekom'un benzer hamleler yapması beklenebilir.

Başlıktada yazdığım gibi artık izleyici de değişiyor. Aslında değişiyor yerine yenileniyor, dönüşüyor belki daha doğru olur. Bilgisayar çağında doğanlar ekran başında oturmakla yetinmiyor. Gözleri televizyondayken bir yandan sosyal medyada izledikleriyle ilgili yorumlar yapıyor, onları "beğeniyor", dizinin "hashtag"iyle şakıyorlar. Doğrusu klasik televizyon izleyicisinin ikinci ekranla pek işi olmaz gibi geliyor bana hala. Sunumların birinde Canlı Para adlı yarışma programında kullanılmaya başlanan ikinci ekran uygulaması anlatıldı. Canlı Para Fox TV ekranlarında "canlı" olarak yayınlanırken, Facebook'taki uygulamayı kullananlar, yarışmacıyla aynı soruya aynı süre içerisinde yanıt vermeye çalışıyor. Sunumda aktarıldığına göre bu, ülkemizdeki ilk uygulamaymış. Facebook üzerinde yarışanlar, yarışmacı olmak için avantaj yakalıyormuş. Benzer uygulamalar zaman geçtikçe çoğalacak elbette. Twitter'daki gündemler ve Facebook sayfasını beğenen sayıları hem reklam verenler hem televizyon kanalları tarafından yakından takip ediliyormuş. Yani ben beğensem ne beğenmesem ne diye düşünmemek gerekiyor. Beğenene bir faydası olmasa bile beğenilene epey katkısı oluyor anlaşılan.

Peki herşey iyi güzel de bu sayısal karasal yayın ne zaman başlayacak diye soranlar varsa o konu da tartışıldı etkinlikte. Etkinliğin Türkçe olarak yapılan tek oturumunda RTÜK, BTİK, Anten A.Ş., RATEM ve IPTV Derneği temsilcilerinin yeraldığı bir panel düzenlendi. 6112 sayılı yasada yer alan tarihlere büyük ölçüde uyulmasının hedeflendiği ancak takvimin sıkışıklığı göz önüne alındığında sarkmaların olabileceğine vurgu yapıldı. Anten A.Ş.'nin Genel Müdürü'nün şirketin çekirdek teknik ekibiyle çalışmalarına başladığı bilgisi, benim için en şaşırtıcı olanıydı. Henüz frekans tahsis ihalesi yapılmadan, frekans planları resmi olarak yayınlanmadan çalışmaların başlatılmış olması ilginç geldi. Son yayınlanan Avrupa Birliği ilerleme raporunun ilgili kısmında da yer aldığı şekliyle frekans tahsis ihalesinin Mart 2013'de yapılması hedefleniyormuş. Sayısal karasala geçişin ise 2015'te tamamlanması umuluyor. İddialı bir takvim bence, iki yıl içinde analog yayınları sonlandırmak. Bekleyip göreceğiz hep birlikte. Analog yayınların sonlandırılması, boşaltılacak frekansları bekleyen mobil operatörler ve hizmet sunucular için ayrı bir heyecan. Sayısal karasal dönüşüm konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesindeki yetersizlik çok düşündürücü. Geçenlerde bir ulusal gazetede yer alan sayısal karasal yayın sonrası tüplü televizyonlar ve uydu antenleri çöpe gidecek benzeri açıklamalara karşılık yapılan basın açıklamaları ne yazık ki yanlış haber kadar yer bulamadı kendisine. Oysa radyo televizyonlarda sıkça yer alan Kamu Spot'ları iki-üç yıl içinde yaşayacağımız dönüşümle ilgili de kullanılsa insanlardaki bilgi eksikliği giderilir. Piyasada DVB-T alıcılı televizyonlar, sayısal karasal yayınları alır diye satılmaz. DVB-T2 alıcı özellikli kutu almak zorunda kalacağını bilir insanlar. Neyse, bunlarda düzelir umarım diye bu uzun ve dipsiz konuyu bağlayayım. Son söz olarak 30-40 € civarında fiyatı olması beklenen DVB-T2'li alıcıların finansmanının nasıl sağlanacağı, insanların uydudan sayısal karasala geçişe nasıl ikna edileceğini (ikna derken zorlama anlamında değil, daha cazip teklif sunma anlamında) merakla beklediğimi belirtmekle yetineyim.