Ücretli TV yayını olur mu?

Soru, son derece anlamsız aslında. Yanıtı tek kelimelik sorulardan: ELBETTE. Ancak bir küçük koşul var, müşterisini bulabilirseniz....

Bir tweet olsa, yukarıdaki paragraf yeterli olur. Madem konu üzerine blog yazısı hazırlıyorum, o zaman biraz daha ayrıntılandırayım yazımı. 

Radyo ve televizyon yayıncılığı, "kamuyu yönlendirme", "halkı bilinçlendirme" gibi ulvî amaçları bir kenara koyarsak bir "iş"tir. Radyo ve televizyon yayıncısı şirketler, temelde, kâr elde etmek amacıyla kurulur, ülkemiz özelinde, kurulmalıdır diye düzeltmek gerekli sanki. Neyse, konunun o boyutunu bir başka yazıya bırakarak devam edeyim. 

Kâr elde etmenin yolu bellidir. Tıpkı kilo vermenin formülü gibi, girdilerin çıktılarla ilişkisinden ibarettir. Yani, masraflar çıktıktan sonra cepte para kalmalıdır. Konuştuğumuz bir lokanta olsa, yemek için alınan malzemelere ödenen para, dükkân kirası, vergi ve diğer yasal yükümlülükler, personel maaşları giderler kalemini; yemek satışı karşılığı alınan para ise gelirleri oluşturur. Eğer satışlardan elde edilen gelir, giderlerden fazla ise iş devam eder. Lokantada net olan bu hesap, söz konusu medya olunca biraz kafa karıştırıyor.

Klasik medya yayıncıları, "yayın saati"nin bir bölümünü, ki ülkemizde bu "bölüm" 6112 sayılı yasa ve ilgili yönetmeliklerle çok ayrıntılı olarak tanımlanmıştır, reklâm verenlere "kiralar". Bu kira süresi boyunca, reklâm yaptıran şirket, kendi hazırlattığı içeriği yayınlar. Karşılığında, reklâmı yayınlayan kuruluşa "kira" öder. İşte, klasik medya yayıncısının tek geliri bu kiradan ibarettir aslında. Peki bu kira neye göre belirlenir? Paragraflar ilerledikçe model çok daha iyi anlaşılacak, o yüzden biraz sabır rica ediyorum. 

Medyadaki reklâm saatlerini, caddelerdeki reklâm panolarına benzetebiliriz. Bilirsiniz, kimi işlek caddelerde kimisi ara sokaklarda, kimi meydanlarda farklı boyutlarda panolar bulunur. Her panoyu "gören" kişi sayısı aynı değildir elbette. Bu yüzden her panonun kira bedeli de farklıdır. Medya kuruluşlarının reklâm tarifelerini buna benzetebiliriz. Çok izlenen bir kanalın çok izlenen bir programının tarifesi yüksek olur. Kanalı çok izlenen yapabilmek için yapılabilecekler ve bunun sonuçları ise takip eden paragrafta.

Bir önceki paragrafta medya yayıncısının "gelir" bölümünü anlatmaya gayret ettim. Geliri yükseltebilmenin yolu kanalı çok izlenir kılmaktır. Bu ise, gider kalemlerini arttırır. Medya yayıncısı, 7x24 yayınları, farklı içeriklerle doldurur. 6112 sayılı yasa, bu içeriklerin belirlenmesinde bir takım kriterler tanımlamıştır. Bu kriterlere uygun olarak hazırlanan içeriklerin izleyicide ne kadar karşılık bulacağına dair tahminler yapılsa bile, son sözü izleyici söyler. Peki nedir bu içerikler?? Kanal "tematik" değilse, yani müzik/çocuk/spor/haber/belgesel... kanalı değilse, içerikleri ikiye ayırabiliriz: Canlı yayınlar ve bant kayıtları. Yazı uzadıkça uzuyor farkındayım :)

Canlı yayınlar, maçlar/konserler/haberler/mitingler... Çoğunlukla kanalın içeriğin oluşturulmasında dahli bulunmayan yayınlardır. Bir şekilde "yayın hakkı sahibi" olarak içeriği yayınlar. Bant kayıtları ise diziler, filmler ve diğer önceden kaydedilmiş prodüksiyonlardır. Ülkemizde ve dünyada da genel anlamda, "prime time" olarak adlandırılan zaman dilimi "serial" denilen "dizi"lerle doldurulur. Bu dizilere ödenen para, medya yayıncısı için en büyük gider kalemlerinden birisidir. Diğer gider kalemleri çoğunlukla sabit giderlerden ibarettir aslında: Uydu kirası, yasal yükümlülükler (RTÜK payı, vergiler ve harçlar), kiralar, personel maaşları. 

Klasik medya yayıncılarının durumunda gelir-gider dengesi şu şekildedir:

KÂR = REKLÂM - (İÇERİĞE ÖDENEN PARA+PERSONEL MAAŞLARI+YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER+KİRALAR+UYDU KİRASI)

gördüğünüz gibi gelir tek kalemken, gider bir çoktur. Bu modelde kâreden bir kuruluş ya gerçekten çok kaliteli içeriği kendi imkânları ile üretiyordur ya da çok az sayıda oyuncu vardır piyasada. Ülkemiz özelinde, iki durum da olmadığına göre, medya yayıncılığı, tek başına düşünüldüğünde, kârlı bir iş değildir. 

Yazının başlığındaki soruya dönersek, medya yayıncıları, reklâmın dışında bir gelir kalemi aramaktadır ve buldukları çözümlerden birisi içeriğin ücretli verilmesidir. Dünyada bunun örnekleri mevcuttur. Kaliteli ve özel içerikler, sektördeki ifadesiyle "premium content", para karşılığı izlettirilebilir. Çoğunlukla "tematik" olan bu kanalları izlemek isteyenler, çoğunlukla bir uydu yayın paketine abone olurlar. Medya yayıncısı, o pakette içeriğinin yer almasının karşılığı olarak, platform işletmecisinden ücret alır. 

Eğer ürettiğiniz içerik bu nitelikteyse, gelirinize reklam dışı bir kalem ekleyebilirsiniz. 

Bizim ülkemizde böyle bir kanal var mı??