Babalar ve Oğullar / İvan Sergeyeviç Turgenyev

2019'un sonlarında belirlediğim 12 yazarın kitaplarından okumaya devam ediyorum. Fena Halde Leman'ın ardından, Kurt Kanunu, Venüs, Bir Aile Tarihçesi, Bir Yaşamöyküsü ve Beyaz Kale adlı romanları okudum. Listedeki sırayı takip etmediğimi fark etmişsinizdir. Bu kez klasiklerden birisi ile devam ettim, Turgenyev'in Babalar ve Oğullar...

Malûmunuzdur, klasik eserleri farklı yayınevleri basıyor. Gene bir çoğunuzun bildiği üzere, 70 yıl süresi var, telifin korunmasına dair. Bu sürenin nasıl hesaplandığını merak ediyorsanız buraya bakabilirsiniz...

İvan Sergeyeviç Turgenyev 3 Eylül 1883 senesinde vefat etmiş. Babalar ve Oğullar, yazarın en bilinen eseri. Benim okuduğum Melih Cevdet Anday'ın çevirisi ile Adam Yayınları'nca basılan Ekim 1993 tarihli, Adam Yayınları'nın ilk baskısı. İç kapaktaki bilgilere göre, Babalar ve Oğullar'ın Türkçe ilk baskısı 1974 yılında yapılmış. 1861 senesinde yazılan romanın benim okuduğum baskısı 205 sayfa. Romanın başına Melih Cevdet Anday imzalı bir sunuş yazısı eklenmiş. Romandan alıntılar içereceğini düşünerek atladığım bu bölümü okuduğumda, öncelikle romanı okuma kararımın doğruluğunu gördüm. Keşke bölüm, romanın sonuna eklenseydi. Romana dair notlarıma geçmeden, Babalar ve Oğlullar'ın Ergin Altay'ın Rusça'dan çevirisi ile de raflarda yer aldığını ekleyeyim. Melih Cevdet Anday, okuduğum kitapta belirtilmese bile, romanı Fransızca çevirisinden Türkçe'ye çevirdi büyük olasılıkla. Buna karşın karakterlerin Fransızca-Almanca konuştuğu bölümler, dipnot açıklamaları eşliğinde, olduğu gibi korunmuş. Romanın anlattığı dönem açısından bu batı dillerinin kullanımı önemli. Çeviride bu özenin gösterilmesi de çok iyi olmuş. Ayrıca gene roman içinde geçen kimi göndermelerin dip notlarla açıklanması da okuma keyfini arttırıyor. 

Romanı henüz okumamış olanları düşünerek, Babalar ve Oğullar'ın öyküsünün ayrıntılarına girmeden, romanın bende bıraktıklarından bahsedeceğim. 

• Rus edebiyatından okuduğum çoğu eserde olduğu gibi karakterlerin isimlerinin getirdiği karmaşanın bu eserde fazla olmadığını not edeyim. Aynı karakterin farklı isimleri var gene, ancak belki karakter sayısının azlığı sayesinde, bu farklı isimleri karıştırmadan okuyabildim romanı. 
• Çernişevski'nin Nasıl Yapmalı adlı romanında da fark ettiğim, romanın anlatıcısının romanı bırakıp okuyucu ile doğrudan konuşmasına Turgenyev'de de rastgeldim. Nasıl Yapmalı'daki kadar sık ve farkedilir kadar değil gerçi. İki romanın da aynı zamanlarda yazıldığını düşününce bu tür benzerliğe şaşmamalı belki de. 
• Karakterlerin inandırıcılığına ilişkin tespitler yapılmış. Hangi karakter neden inandırıcı bulunmamış ve kim bulmamış sorularını sizlere bırakayım. 1850'li yılların Rusya'sında böyle karakterler var mıydı bilemesem bile, ufak tefek değişikliklerle benzer karakterlerin aramızda yaşadığını düşünüyorum. 
• Romanı iki kelime ile özetle deseler "kuşak çatışması" derdim sanırım. Romanı okuduğumda, yani bugün itibari ile, 46 yaşında olmamdan belki, kendimi babaların yanında hissettim. Üniversiteyi yeni bitirdiğim dönem okusaydım belki Bazarov'u kendime yakın bulurdum.

Sonuçta bugüne kadar okumamış olmam bir eksiklikmiş. Geç de olsa okumuş olmaktan memnunum.