DVB-T2 Şebekesi kurulmalı mı?

Yazılarımı "etiket"liyorum. Bu sayede hem ben, hem okuyucularım belirli bir konuda daha önce yazdıklarıma ulaşabiliyor. Her yazının altında, yazının içeriğine uygun etiket bulunuyor. Belli başlı etiketleri, sayfanın üst bölümünde topladım. Bu yolla, bir şekilde sayfaya ulaşmış kişileri sürekli okuyucu haline dönüştürmeyi amaçladım. DTT, bu etiketlerden birisi. Digital Terrestrial Television yani Sayısal Karasal Televizyon kelimelerinin başharflerinden oluşan bir kısaltma. DTT etiketi altında sayısal karasal televizyon yayıncılığı konusundaki yazılarıma erişebilirsiniz. Yan taraftaki menüde görebileceğiniz gibi, bugün (10 Temmuz 2016) için DTT etiketli 100 yazı bulunuyor blogumda. Bu yazı, 100 numaralı olanı. 

Bugün için Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler arasında DTT şebekesi HİÇ olmayan bir ülke yok. AB üyesi ülkelerde televizyon yayınlarına erişim şekli, ülkeden ülkeye büyük farklılıklar gösteriyor. Örneğin İspanya'da hanelerin %90'ı televizyon yayınlarını DTT şebekesi üzerinden izliyorken bu oran Almanya için %7. Almanya'da televizyon izlemek için en çok tercih edilen yöntem ise %50'lik bir oran ile uydu. Bu tercihlerin ayrıntılarını okumak için buraya tıklayabilirsiniz. 

Ülkemizde ise DTT şebekesi HİÇ yok. Ankara'da süren deneme yayınını ŞEBEKE (Network - Ağ) olarak adlandırmak olanaklı değil elbette. Adı üzerinde DENEME yayını. 

Bugün için ülkemizde televizyon yayınlarına erişim konusunda oranları siz de tahmin edebilirsiniz sanırım. Birinci sırada ezici bir çoğunlukla uydu geliyor. Onu kablo izliyor, değişmeyen bir oran ile. Ardından emekleme aşamasındaki IPTV şebekelerinin aboneleri, ki RTÜK'ün sınıflandırmasında IPTV'ler de Kablo TV yönetmeliklerine göre işlem görüyor. Karasal televizyon ise analog olarak sürdürülüyor, ancak bu "sürdürme" ne kadar doğru bir ifade belirsiz. 

Normal şartlarda "televizyon" adı verilen ve üzerinde alıcı ünitesi, İngilizce ifadesiyle "tuner : tüner" barındıran "monitör, ekran"ın düğmesine bastığınızda ve bir basit anten taktığınızda yayınına erişebiliyor olmanız gerekir. Eskiden olanaklıydı böylesi bir şey. "Anteni çevir", "karlı görünüyor" ifadelerini bugünün gençleri hiç duymadı muhtemelen. Bu ifadeler ile eriştiğimiz, karasal analog televizyon yayınlarıydı. Uydu ve kablo ortamlarındaki yayınlar, teknolojinin gereği olarak, sayısal hale gelip kalitesi arttı. Karasal şebekede ise bu yönde yapılması gerekenler yapıl(a)madı ve karasal televizyon yayıncılığı unutuldu. Belki unutturuldu demek daha doğru olacak. Tıpkı bir zamanlar musluklarımızdan akan suyu içmeyi unuttuğumuz gibi. 

Bugün için evlere damacana ile su almak "doğal", "olması gereken", "başka türlüsü düşünülemeyecek" bir şey haline gelmiş durumda. Kimse "neden biz musluktan akan suyu içemiyoruz gönül rahatlığı ile" diye sormuyor bile. Farklı su üreticilerinin fiyatlarını kıyaslıyoruz. "O pahalı", "şu ucuz ama damacanasında BPL maddesi varmış", "cam damacanalar iyi temizleniyor mu".... Bir çok şeyi konuşuyoruz ancak bundan, çok değil 20 sene önce, musluktan akan suyu hiç düşünmeden, endişe etmeden içebildiğimizi hatırlamıyoruz bile. Su ile televizyonun ne ilgisi var demeyin hemen.

Bugün için abone olmadan izleyebildiğimiz uydu üzerindeki şifresiz kanalların şifresiz olarak yayınlarına devam edeceklerinin hiçbir garantisi yoktur. Gene bir kısaltmayla FTA (Free To Air: Havaya Özgürce) olarak adlandırılan bu şifresiz kanalların bu kadar fazla sayıda olduğu başka bir Avrupa ülkesi bulunmamaktadır. Bu ülkemize özgü durumun nedenleri başka yazılara hatta yüksek lisans tezlerine konu olacak kadar ayrıntılıdır. Bu "ülkemize özgü durumun" sonsuza kadar devam etmeyeceği ise eşyanın tabiatı gereğidir. Gelelim karasal yayıncılığa ve bunun damacana su ile ilişkisine...

Karasal televizyon yayıncılığı, kamusal bir kıt kaynak olan frekans tayfının (spektrum) belirli bir bölgesi kullanılarak yapılagelmiştir. Bu belirli bölge, mobil (bir değerli yorumcunun ifadesiyle "gezgin") iletişim sistemlerinin de kullandığı bölge ile çakışmaktadır. Avrupa ve dünyanın diğer ülkelerinde, karasal yayıncılık sayısal hale dönüştürülerek televizyon yayıncılığı için gerekli olan frekans bandının daraltılması sonucu açığa çıkan "fazla band" mobil iletişim hizmetleri için tahsis edildi. Ülkemizde ise karasal televizyon yayınlarının sayısallaştırılması bile yapılmadan, bandın üst bölümü (800 MHz üstü) mobil iletişim şebekelerinin kullanımına tahsis edildi. Zaten analog karasal televizyon yayınlarını izleyen neredeyse kalmadığı ve 800 MHz üzerinde de yayıncı olmadığı için bu tahsis kimsenin televizyon izlemesini etkilemedi. 

Bugün için, Avrupa'da ve dünyada karasal televizyon yayıncılığı için kullanılan 470 - 694 MHz bandının tümüne talip mobil iletişim sistemleri işletmecileri. Avrupa ve dünyada hem sayısal karasal televizyon şebekeleri için yatırılan milyar dolarlar hem de bu şebekeleri kullanarak yayın izleyen milyarlarca insan olduğu için böylesi bir tahsis gerçekleştirilemiyor. Ancak ülkemizde DTT şebekesi için harcanmış bir TL bile yok ve televizyon yayınlarında DTT'nin payı da SIFIR. Hal böyle olunca, bu kıymetli bandın mobil iletişim için tahsisi daha sorunsuz görünüyor. Hatta mobil şebekeler bu bant için ödemeye razı olacakları lisans bedeli, televizyon yayıncılarının ödemek isteyecekleri bedellerden kat be kat yüksek olacaktır muhtemelen. 

Yukarıdaki paragrafta kısaca özetlemeye çalıştığım durumu çok daha ayrıntılı olarak, Elektrik Mühendisliği Dergisi'nde yayınlanan LTE ve Yayıncılık başlıklı yazımda tartışmaya çalıştım. O yazımı aşağıya alıntıladığım paragraf ile bitirmiştim:

Frekans bandının hangi amaç için kullanılacağına ilişkin verilecek karar, sadece teknik olmayacaktır. Kamusal kıt kaynak niteliğindeki frekans bandının hangi hizmet için kim tarafından kullanılacağına dair karar verilirken meslek odamızın da sürece müdahil olması gerektiğine olan inancımla yazımı noktalamak istiyorum.

Yukarıda da anlatmaya çalıştığım gibi bandın hangi amaç için tahsis edileceği kararı politik/ekonomik/teknik olacaktır. Damacana suya dönersek, nasıl musluktan akan suyun güvenle, endişe etmeden içilebilir olması bir kamusal haktır, televizyon yayınlarının ÜCRETSİZ olarak izlenebilmesi de bir kamusal haktır. Yayınların niteliği/niteliksizliği, taraflılığı/tarafsızlığı, uyarıcı/uyuşturucu olması gibi konular başka tartışma konularıdır. 

Yazının başlığındaki soruya dönersek, yanıt kısa ve nettir: ELBETTE.