Saatleri Ayarlama Enstitüsü / Ahmet Hamdi Tanpınar

Geç Kaldığım Bir Tanpınar Romanı

Okumakta geç kaldığım romanlardan birini daha, nihayet bitirdim. Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Ahmet Hamdi Tanpınar’dan okuduğum ilk eser oldu. Yazarın mutlaka okumam gerektiğini düşündüğüm başka eserleri de var listemde.

Ben, Dergâh Yayınları'ndan çıkan Eylül 2000 tarihli yedinci baskıyı okudum. Romanın ilk baskısı 1962’de yapılmış. Ancak eserin okuyucuyla ilk buluşması, 1954 yılında Yeni İstanbul Gazetesi'nde tefrika olarak yayımlanmasıyla olmuş.

Okuduğum baskıda, kısa bir yayınevi sunuşunun ardından dört bölümden oluşan romana yer verilmişti. Ayrıca kitabın sonunda Berna Moran’ın (Birikim Dergisi, 1978), Mustafa Kutlu’nun (Yönelişler, 1983) ve Beşir Ayvazoğlu’nun (Töre, 1985) bu roman üzerine yazdığı makaleler sıralanmış. Bu yazıları okumak, eserde gözümden kaçan bazı incelikleri fark etmemi sağladı.

Hayri İrdal ve Zamanın Kırılganlığı

Saatleri Ayarlama Enstitüsü, farklı katmanlara sahip bir roman. İsterseniz yalnızca Hayri İrdal’ın sıra dışı yaşam öyküsüne odaklanarak keyifli bir okuma yapabilirsiniz. Ama Tanpınar’ın, İrdal ve Halit Ayarcı karakterleri üzerinden anlattığı daha derin meseleleri fark etmeye çalışırsanız, roman sizi çok başka dünyalara götürüyor.

Tanpınar’ın dili, kurgusu, karakter seçimleri ve psikolojik tespitleri beni derinden etkiledi. Özellikle Hayri İrdal’ın bir gece eğlencesi sonrası yaşadıklarını anlattığı bölüm… Zamanın ve mekânın zihninde nasıl birbirine karıştığını anlatırken Tanpınar öyle bir anlatı kuruyor ki, deyim yerindeyse insan sayfalarda kayboluyor.

Romanın mizahi dili, ironisi ve karakterlerin içsel çözümlemeleri çok güçlüydü. Uzun zamandır beni bu denli içine alan, edebi katmanlarıyla zihin açan bir roman okumamıştım. Tanpınar’ın kalemine bir kez daha hayran kaldım.

Tanpınar’ın dünyasına geç de olsa adım atmak benim için kıymetli bir deneyim oldu. Şimdi sırada Huzur ve Beş Şehir var.

Siz Saatleri Ayarlama Enstitüsü hakkında ne düşünüyorsunuz? Tanpınar okuma deneyiminiz nasıldı? Yorumlarınızı aşağıya bırakmayı unutmayın!