Ana içeriğe atla

Elveda Güzel Vatanım / Ahmet Ümit

Ahmet Ümit'in İttihat ve Terakki konulu bir roman hazırlığında olduğunu okuduğumda sanırım Paris'teydim. Rue des Ecoles sokağında dolaşırken bir yandan da Ümit'in romanında buraları nasıl anlatılacak diye düşünüyordum. Bilmeyenler için belirteyim Rue des Ecoles, İttihat ve Terakki Cemiyeti Paris şubesinin bulunduğu sokak. Merak edenler için de ekleyeyim, bina halen ayakta ve elbetteki üzerinde bir zamanlar İttihat ve Terakki Cemiyeti merkezi olduğuna ilişkin hiç bir bilgi yok. 

Elveda Güzel Vatanım, 576 sayfalık, hacimli bir roman. Ümit, Paris'ten Selanik'e, romanın geçtiği mekanlarda epey dolaşmış, söyleşilerinde anlattığına göre. Romanın önemli bir bölümü ise Ümit'in yaşadığı ve sokaklarını iyi bildiği İstanbul'da geçiyor. Geçtiğimiz hafta içerisinde 36 saatlik bir İstanbul ziyaretim oldu. Bu 36 saat içerisine Pera Palas'ta bir Türk kahvesi de sığdırdım. Roman, elbette yanımdaydı ve sağolsun pastanedeki görevlinin anlattıklarıyla romanın yazılış günlerine de tanıklık etme olanağım oldu. Ahmet Ümit, Pera Palas'a sık gelirmiş, anlatılana göre. Romanın ana mekanı Pera Palas olunca, bu ilgiye şaşmadım. Benim için şaşırtıcı olan ise Mustafa Kemal'in Pera Palas'ta uzun bir dönem ikamet ettiği bilgisi oldu. Romanın kahramanı Şehsuvar Sami gibi biraz belki, suikast tehlikesine karşı böyle bir tercihte bulunmuş Mustafa Kemal, bilemeyiz elbette. 

Başarılı bir roman için anlatılan mekanları tanımak önemli sanırım. Selanik'i pek iyi bilmem, hepi topu bir kaç gün geçirdim. Ancak Paris, Ankara'nın dışında en uzun yaşadığım kent. Romanda Paris'in geçtiği yerlerde dolaşmışlığım var. Elbette ben, 2014 Paris'inde gezdim, anlatılan ise 1900'lerin başları. İşin güzel yanı ise Paris'te mekanlar o kadar sık değişmiyor. 1800'lerin ikinci yarısından sonra yapılmış binaların büyük bölümü ayaktaydı halen. Bu uzun ve muhtemelen gereksiz girişten sonra gelelim romana. 

Öncelikle, siyaseti Kurtlar Vadisi, Osmanlı tarihini ise Muhteşem Yüzyıl dizisinden öğrenebileceğini düşünen bir kitle var. Böylesi insanların yaşadığı bir ülkede İttihat ve Terakki'nin tarihini de bir roman ile öğrenebileceğini zannedenlerin çok olacağı hesaplanmış olacak ki 250.000 adetlik ilk baskısı yapılmış. Yayıncı değilim gerçi ancak normalde bir kaç binlik baskılar yapıldığını biliyorum. Ayşe Kulin'in kitapları için bile en fazla 150.000 adetlik ilk baskı sayısı görmüştüm. Bu anlamda belki de 250.000 adetlik ilk baskı rekordur. 

Ahmet Ümit, bana kalırsa polisiyeyi çok iyi yazıyor. Bu güne kadar 3 roman 2 öykü kitabını okumuşum. Elveda Güzel Vatanım'dan önce İstanbul'un fethi ve Fatih ile ilgili bir roman yazmıştı. Onu okumadım. Bu yüzden tarihi konuları, polisiye ile harmanlaması konusunda bir genel yorum yapamayacağım. Ancak, bu son romanında polisiyelerinde alışageldiğimiz heyecanlı kurgu yok. Bunun yerine tarihsel olayları yazmanın endişesi var. Özellikle Şehsuvar Sami'nin aşkı, romanı sürükleyici kılıyor. Bu aşka ilişkin çatışma, romanın sonlarına doğru ortadan kalkınca, işin doğrusu okumanın da tadı kalmadı benim için. 

Peki, Ümit tarihi olaylara nasıl yaklaşmış? Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş hikayesi hep 1919 ile başlatılır. Ondan önceki tüm mücadeleler göz ardı edilir. İttihat ve Terakki'nin birinci dünya savaşı öncesindeki mücadelesi ise hep gözden ırak tutulur. Mesela 31 Mart ayaklanmasında ben ayaklanmanın ertesi günü yıldırım ordularının İstanbul'a geldiğini düşünürdüm oysa 10 gün kadar sürmüş yeniden düzenin sağlanması. Bir başka bilmediğimi fark ettiğim ise Mustafa Kemal'in Bandırma vapurunda bir heyet ile birlikte Anadolu'ya geçtiği gerçeği. Ahmet Ümit, birçoklarının bilmediği bir tarihi anlatmış romanında. Bunu yaparken, kullandığı karakter Şehsuvar Sami adında bir fedai. Fedai bölüğü, İttihat ve Terakki'nin vurucu gücü, suikast timi. Yasadışı ne kadar iş varsa yaptırdığı insanlar. 

Ümit'in romanını okuyunca temel sorumlunun Enver olduğu gibi bir izlenime kapılıyor insan ister istemez. Gerçi şimdi hakkını yemeyelim, bir kaç yerde iktidara hazır olmayan bir yapıdan bahsetmiş karakterleri aracılığıyla, ancak gene de asıl sorumluların İttihat ve Terakki'nin asker kanadı, yani Enver ve Cemal paşalar olduğu vurgusu var. Talat Bey ile daha mülayim, daha politik ve uzlaşmacı olarak tarif edilmiş. 

Roman 1907 ile başlıyor ve 1926'da bitiyor. Karakterlerden büyük bölümü gerçekten yaşamış kişiler. Süleyman Askeri, Kuşçubaşı Ekrem, Mülazım Atıf gibi adı Enver, Cemal ve Talat kadar bilinmeyen İttihat ve Terakki'nin kurucu unsurları romanda yer almış. Döneme ilişkin çok sayıda anı okuyan birisi olarak Kazım Karabekir'in de romanın başlarında yer alması gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca dönemin gazetecisi Hüseyin Cahit Yalçın, özellikle meşrutiyetin ilanının ardından İstanbul'a gelen Talat Bey ile görüşmesini anlattığı anılarından yararlanılsaymış daha iyi olurmuş gibi geldi bana. Elbette bunlar işin ayrıntısı. 

Sonuçta, kurgusu tarihsel gerçeklerle bezenmiş bir polisiye / aşk romanı var karşımızda. Ben büyük keyif alarak kısa sayılabilecek bir sürede okudum. 

Yorumlar

  1. Biri Herman Hesse'nin hayatını yazsa (en melek yatırımcı Nazi O'ymuş) kimse alıp okumaz. Ama Şehsuvar Sami okunuyor. Hesse'yi de okuyun beyler (hanımlar); belki bir ATATÜRKÇÜ cevher O'nda da bulursunuz.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Yorumlarınız denetimimden geçtikten sonra yayınlanacak. Beğenmediklerinizi hakaret içermeyen şekilde ifade edin lütfen.

geçen ay en çok okunan 10 yazı

Göksu Restaurant

Özellikle öğlen saatlerinde Kızılay, Sakarya civarında düzgün yemek yiyeceğiniz bir yer arıyorsanız en doğru seçim Göksu Restaurant olacaktır. Meşhur Otlangaç'ın karşısına denk düşen mekan, hızlı ve özenli servisi, lezzetli ve fahiş olmayan fiyatları ile bölge insanlarının gönlünde çoktan taht kurmuş. Öğle saatlerindeki kalabalığa karşın hızlı ve özenli servisin sırrı yeterli sayıda personel çalıştırmak olsa gerek. Yemeklerinde etsiz çeşitlerinin az oluşu dışında kusuru yok denebilir. Akşam servisini hiç denemedim, ancak akşamları Sakarya'ya gidenlere fazla hitabetmeyebilir. Afiyet olsun. GÖKSU RESTAURANT Bayındır Sokak No: 22 / A Kızılay - ANKARA tel 312 431 47 27 - 431 22 19

Göksu Restaurant Nenehatun şubesi açıldı

ve beklenen gerçekleşti...Ankara'nın Sakarya caddesine açılan Bayındır sokakta yer alan Göksu, gönüllere taht kurdu. Gerek servisi, gerek yemeklerin lezzeti vazgeçilmezler arasına girdi. Mekanın Kızılay'ın göbeğindeki Sakarya caddesinde olması, kimilerini üzüyordu. Özellikle Kızılay'a hiç inmeyenler, kalabalığı sevmeyenler yukarılarda bir Göksu hayali kuruyordu. Uzun sürdü inşaat. Nenehatun caddesi ile Tahran caddesinin kesiştiği köşede yer alan binanın inşaatının neden bu kadar sürdüğünü pek anlamamıştım, düne kadar. Dışarıdan 4-5 kat görünen bina toplamda 10 katlıymış. Üstte 3 kat içkili restaurant (ki bu bölüm henüz açılmamış), girişte bekleme salonu ve bar-kütüphane, girişin altında işkembe ve kebapçı (ki bu bölüm hizmet vermeye başladı), işkembecinin altı tam kat mutfakmış, onun altında garaj-çamaşırhane ve en altta iki kat konferans salonu olarak düzenlenmiş öğrendiğime göre. İlk ziyaretime ait fotografları (binanın dıştan çekilmiş bir görüntüsü ve iştah açıcı) beğe...

Yabancı dil öğrenmek üzerine: DuoLingo deneyimimim

kızımın çizgileri Ülkemizin kanayan yaralarından birisidir sanırım, yabancı dil öğrenmek. Onlarca kurs, yüzlerce kitap, saatlerce ders ve sonuç: anlayan (en azından anladığını düşünen) ve konuşamayan kişiler... Bir yerlerde bir sorun olduğu kesin, ama nerede? Farklı zamanlarda, 3 kez Fransızca kursuna gittim. İlk seferin ardından, aslında bir temel bilgim olmasına karşın, her seferinde en baştan başladım, hiç bilmiyormuşum gibi. Ne yazık ki kurslarda öğrendiklerim kalıcı olamadı. Şimdilerde, 70 gündür, her sabah DuoLingo ile çalışıyorum. Ücretsiz ve arada çıkan reklamlarla devam eden sürümünü kullanıyorum. Eminim farklı online dil kursları da vardır. Online platformda, kurslarda olmayan ne var diye düşününce bir kaç şey tespit ettim. Belki sizlerin de işine yarar diye paylaşıyorum: Yabancı dil öğrenmek, sürekli ve kesintisiz tekrar gerektiren bir süreç. Kurslar, sadece haftanın belli günleri, bir kaç saat için ve çoğunlukla, günün en yorgun olunan akşamlarında oluyor. ...

Eski Maltepe pazarı eski yerinde yakında bizlerle...

Ankaralılar bilir, kot pantolondan araba teybine, ara musluğundan kuruyemişe ne ararsan bulabildiğin hem de uygun fiyata bulabildiğin bir pazar var(dı): Maltepe camisinin üst tarafından pazartesi dışında (o gün semt pazarı kurulurdu) her gün hizmet veren seyyar paravanlarla ayrılmış küçük dükkancıkların oluşturduğu bir pazardı. Bu pazarın bulunduğu araziye bir alışveriş merkezi yapıldı. Ankara'nın en ilginç mimarisine sahip olduğunu düşündüğüm Malltepe Park, eski pazar esnafının ahını almıştı. Sopalarla dövüle dövüle pazar yerinden atılan esnafın tutan ahı, Malltepe Park'ı iflas noktasına getirdi. Market, dükkanlar derken hayalet alış veriş merkezine dönüştü Malltepe Park. Sonunda alış veriş merkezi yönetimi eski (kendi deyimleriyle tarihi) maltepe pazarını Malltepe Park'ın içine taşımaya karar vermiş.  Bugünlerde hummalı bir çalışma sürüyor Malltepe Park'ta. Dükkanlar alçıpanla küçük dükkancıklara bölünüyor. Öğrendiğime göre şimdiden 70'ten fazla pazar esnafı taş...

Yapay zeka, blog yazıları

2004 yılından bu yana devam ediyorum blog yazmaya. Kişisel hayatımda da teknoloji dünyasında da bir çok değişiklik oldu bu süreçte. Zaman zaman ara verdim yazmaya. Blog yazmaya, Türkçe içerikleri çoğaltmak amacıyla başlamıştım. Bugün geldiğimiz noktada ise özgün içerikleri çoğaltmak gibi bir hedef ile devam ediyorum yazmaya.  Bir çok işin yapay zeka araçlarına yaptırıldığı günümüz dünyasında, özgün içerik bulmak zorlaşıyor. İlk başlarda heyecan verici görünen yapay zeka tarafından oluşturulan içerikler, bir noktadan sonra birbirinin kopyası hâline dönüşüyor. Büyük olasılıkla bu sorunu aşacak araçlar da çıkacaktır.  Farklı konularda, yapay tatlardan ari içeriklere ulaşmak isterseniz tek yapmanız gereken SadeceOzgur sayfasına ulaşmak. Bu yazıyla birlikte, bundan sonra yapay zeka destekli hiçbir içeriğin blog sayfamda yer almayacağını duyuruyorum. 

Yaylapınar (Sinekçiler) Köyü Nazilli tatili

Yazılacaklar birikti, bu gidişler birikmeye devam edecek. Üst üste gelince seyahatler, okunanlar, teknik gelişmeler böyle oluyor. Yavaş düzgündür, düzgün ise hızlı deyip başlayayım bir yerinden.  Geçtiğimiz haftanın 6 gecesini, Aydın'ın Nazilli ilçesinin, eski adıyla Sinekçiler, Yaylapınar köyünde geçirdik. Ne ben, ne de eşim Nazilli'li. Oralarda yaşayan akrabamız da yok. Peki nasıl oldu da bir köyde kaldık 6 gece. Pınar Kaftancıoğlu sayesinde. Kendisini büyük şehirlerde, özellikle İstanbul'da, yaşayan çocuk sahipleri tanıyacaktır. Ayşe Arman'ın söyleşisinden sonra tanıyanlar ve alış veriş yapanların sayısında ciddi artış olmuş. Siz tanımayanlardansanız İpek Hanım'ın Çiftliği'nin web sayfasına bakmanızı ve yazının geri kalanını sonra okumanızı öneririm.  Kaftancıoğlu, bana kalırsa ülkemiz için uygulanabilir bir kalkınma modeli oluşturmuş. Ülkemiz, her ne kadar son dönemlerde ihmal edilmiş olsa bile, bir tarım ülkesi. Tarıma elverişli topraklara ...

Bozkırdaki Gölgeler (Don Segundo Sombra) / Ricardo Güiraldes

Ricardo Güiraldes, Arjantin edebiyatının önemli isimlerinden birisiymiş. Don Segundo Sombra'yı, Can Yayınları'nın 1983 Ocak tarihli, Siren Tayla ve Vedat Tayyar Erdamar'ın çevirisiyle Bozkırdaki Gölgeler adıyla yayınladığı baskısından okudum. 235 sayfalık romanın sonunda Harriet de Onis'in makalesine yer verilmiş. Genel olarak Arjantin edebiyatı, özel olarak ise Güiraldes ve Son Segundo Sombra'ya dair ilginç bilgiler var makalede.  Romanın konusu Arjantin kırsalında bir gencin yetişkin olma yolundaki serüveni diye özetlenebilir. Kendisine rol model olarak Don Segundo Sombra adlı bir sığır çobanını seçtikten sonra yaşadıkları, düşündükleri ve dönüştüğü karakterini akıcı bir dille kaleme almış Güiraldes. 

Uykusuzluğun nedeni sıcaklar mı?

Başlıktaki soru dışında ne yazabilirim bilmiyorum. 02.20'de uyanık olduğum gece sayısı fazla değil. Kafam yastığa bir karış kaldığında uykuya dalmamla öğünürüm oysa.  Peki bu uykusuzluğun nedeni ne? Mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklık mı? İzlemeyi çoktan bıraktığım ama Google'ın "harika" algoritması nedeniyle maruz kalmaktan kurtulamadığım haberler mi? Yoksa, Yoks, Yok, Yo, Y.

Boğaz'da erguvanlar

İstanbul’un baharı, erguvanların açmasıyla başlar. Boğaz’ın yamaçlarında, morun en güzel tonlarıyla süzülen bu ağaçlar, kente özgün bir hava katar. Erguvanlar, sadece doğanın değil, şehrin ruhunun da bir parçasıdır. Peki nedir bu erguvan? Erguvan ( Cercis siliquastrum ), Akdeniz iklimine özgü, ilkbaharda mor-pembe çiçekler açan bir ağaçtır. Anadolu'da yüzyıllardır bilinen bu ağaç, hem mitolojik hem de kültürel anlamda derin semboller taşır. İstanbul Boğazı çevresinde doğal olarak yetişen ender türlerden biridir. Erguvanın İstanbul’daki Yeri Erguvan, Bizans’tan Osmanlı’ya kadar pek çok dönemde İstanbul’da zarafetin ve geçiciliğin simgesi olmuştur. Rivayetlere göre Bizanslılar erguvanı imparatorlukla özdeşleştirirken, Osmanlı’da "erguvan cemiyetleri" adı verilen bahar eğlenceleri düzenlenirmiş. Osmanlı döneminde saray mensupları, Boğaz kıyılarındaki yalılarından erguvanların açmasını izler, bu manzarayı şiirlerle ölümsüzleştirirdi. Erguvan Nerelerde Görülür? ...

23 Nisan depreminin ardından

1999 yılında yaşanılan büyük depremin üzerinden 26 sene geçmiş. O günden bu güne her sarsıntının ardından konuşanlar ve konuşulanlar neredeyse hiç değişmiyor. İstanbul'un depreme hazır olmadığı, kentsel dönüşümün olması gerektiği kadar hızlı ilerlemediği, toplanma alanlarının yetersizliği gibi bir çok eksiklikten bahsediliyor.  1999 Marmara depreminin üzerinden 26 yıl geçti. Aradan geçen yıllarda şehirler büyüdü, nüfus arttı, teknoloji ilerledi. Ancak her sarsıntının ardından dile getirilen endişeler neredeyse hiç değişmiyor. İstanbul’un olası büyük depreme hazırlıklı olup olmadığı, kentsel dönüşümün yeterince hızlı ilerleyip ilerlemediği ve toplanma alanlarının durumu hâlâ konuşulmaya devam ediyor. Dünkü Deprem ve Kitapçıda Yaşananlar Dünkü depremi kızımla birlikte bir AVM’deki kitapçıda yaşadık. Kahvelerimizi içiyor, etrafımızda 23 Nisan sevincini yaşayan çocukları izliyorduk. Ancak bir anda her şey değişti. Sarsıntı başladığında insanlar hızla dışarı çıkmaya çalıştı. Çocukl...