Yayın sektöründe çalışan bir ar-ge mühendisiyim. Yeni yayın teknolojileri, özellikle etkileşimli televizyon temel araştırma alanım. Bu konuyla ilgili çeşitli sunumlar, dergi makaleleri, yüksek lisans bitirme projesi hazırladım. Televizyondaki yenilikler heyecan verici ve bir kısmı ülkemizde de başarı ile uygulanmakta. Sayısal uydu yayıncılığı ve sayısal uydu platform işletmeciliği yıllardır sürüyor. Sayısal kablo yayıncılığı yakın sayılabilecek bir tarihte Türksat tarafından sunulmaya başlandı. Sayısal karasal yayıncılığa ilişkin denemeler yapıldı. IPTV, TTNet tarafından sunuldu/sunulacak. Etkileşimli televizyon uygulama örneklerini sayısal uydu paltformunda görebiliyoruz. Televizyon sektörü teknolojik yenilikleri, biraz gecikmeli de olsa, takip ediyor. Ancak ülkemizde televizyondan daha eski, daha köklü olan radyo yayıncılığı için aynı tespiti yapamıyoruz. Bu yazıda Avrupa'da radyo yayıncılığının geleceğine ilişkin tartışılan konulardan bahsetmek istiyorum.
Sürekli ilk radyo yayını 1920 yılında ABD'de, 1922'de İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği'nde, 1923 yılında Almanya'da başlamış. Ülkemizdeki ilk radyo yayını ise 1927 yılında önce Ankara'da, ardından İstanbul'da gerçekleştirilmiş (1). Dünyada düzenli yayınların başlamasından çok kısa bir süre sonra ülkemiz de radyo yayınlarıyla tanışmış. Günümüzde, 2008 yılı rakamlarına göre 35 ulusal, 99 bölgesel, 948 yerel olmak üzere toplam 1082 karasal analog FM radyo yayını yapılmaktadır (2). Bugün 88-108 MHz arasında boş yer bulmak neredeyse olanaksız durumdadır. Televizyon yayınlarının daha yüksek kalitede iletilmesini sağlayan sayısallaşma, radyo yayınları için de söz konusudur aslında. Digital Audio Broadcasting (DAB), sayısal radyo standartlarından birisidir. Özellikle Birleşik Krallık'ta yaygınlaşan DAB, alıcıların fiyatlarının yüksekliği nedeniyle ülkemizde yaygınlaşmamıştır. TRT tarafından Ankara'da ve İstanbul'da kurulan DAB vericileri ile iletilen DAB deneme yayınları ilgi görmemiş ve yayın ilgili kurum tarafından sürdürülmemiştir (3). Bugün kimi yeni otomobillerin CD/radyosunda görülen DAB kısaltması, bu yayınlara ilişkin alıcının olduğunu göstermektedir. Radyo yayıncılığı farklı frekanslar üzerinden yapılan türlere sahip olduğundan farklı sayısal radyo yayıncılıkları geliştirilmiştir. Genlik modülasyonu kullanılarak yapılan radyo yayıncılığının sayısallaştırılması ile evrensel sayısal sistem (DRM) yayınları yapılmaya başlanmıştır (4). Ülkemizde DRM yayınları yapan yayıncı kuruluş bulunmamaktadır.
Yukarıdaki paragrafta radyo yayınlarında gerçekleşmiş gelişmeleri özetlemeye çalıştım. Yazının bundan sonraki bölümü, henüz deneme aşamasındaki gelişmelere ayrıldı. İnternet bağlılığının/bağımlılığının artması ile birlikte bir çok sektörde işler değişiyor. Televizyondaki gelişmeleri başka yazılarda ele almaya çalıştım. Radyo da internetli dünyadan etkileniyor. İnternet ve radyoyu birleştirmeye yönelik birden fazla deneme var. Bunlardan öne çıkanları:
- RadioDNS: Radyo dinlerken, dinlemekten fazlasını yapmak istemez miydiniz? Dinlediğiniz haberle ilgili daha fazla ayrıntıya ulaşmak, reklamı veren şirketin web sayfasına bağlanmak, sevdiğiniz şarkıyı internette paylaşmak, şarkıyla ilgili görseller görmek...Bu istekleri karşılamak mümkün. Radyoyu, bildiğiniz yayın ağı ile dinleyiciye ulaştırmak, internete bilinen internet bağlantısı yollarıyla erişmek. Bu ikisini birleştirmek ise, zor olan nokta burası. Radyonun, internet hizmetleri ile bağını kurmak konusunda RadioDNS'in ilginç bir yaklaşımı var. DNS, domain name system kelimelerine atıfla oluşturulmuş bir kısaltma. İnternette istediğiniz sayfaya ulaşmanızı sağlayan sistemin kısaltması. Yazdığınız internet alan adının, mesela sadeceozgur.blogspot.com :) hangi IP adresine sahip olduğunu bulan ve ilgili sayfaya ulaşmanızı sağlayan sistem. RadioDNS'te de buna benzer bir mantık var. Diyelim Power FM radyosunun web hizmetlerine erişmek istiyorsunuz. RadioDNS, web hizmetlerinin sunulduğu sayfanın adresinin Power FM'in yayını içerisinden gönderilmesi esasına dayanıyor. FM yayınlarında RDS olarak kısaltılan radio data system, sesin yanısıra bilginin gönderilmesine olanak sağlıyor. Radyo istasyonu, örneğimizde Power FM, web hizmetlerine ulaşmak için gerekli kodu, RDS üzerinden gönderiyor. Henüz deneme aşamasındaki sistemin yürütücüsü durumunda başta BBC olmak üzere 100'den fazla yayıncı/şirket var.
(1): Televizyon ve Radyo Yayıncılığı, Prof.Dr.Aysel AZİZ, Nisan 2006, Turhan Kitabevi
(2): 2008 Yılı Tahmini Bütçesi ve 2006 Yılı Kesin Hesabı ile 2007 Yılı Faaliyetleri Hakkında Rapor, Radyo Televizyon Üst Kurulu, Ekim 2007, Ankara
(3): Dijital Radyo Yayıncılığı, Ruhi Taş, EMO Ankara Şubesi Bülteni, 2006, Ankara
(4): Kısa Dalga Radyo Yayıncılığı, Kıymet Erdal / Sedef Somaltın, EMO Ankara Şubesi Bülteni, 2006, Ankara
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorumlarınız denetimimden geçtikten sonra yayınlanacak. Beğenmediklerinizi hakaret içermeyen şekilde ifade edin lütfen.