Digital TV CEE'nin ardından genel değerlendirme

Önce sunumların yayınlanmasını bekledim. Ardından sunumlara yeniden bakmam gerekti. Her ne kadar etkinlik sırasında dikkatle takip etmiş olsam bile, kimi yansılardaki rakamlara bakmak, bir kez daha şaşırttı beni. Aldığım notlara pek güvenmemiştim. 4 € aylık paraya PayTV olmaz, bir hata vardır diye düşünmüştüm. Hata falan yokmuş ve 4 € aylık paraya uydu üzerinden Pay TV hizmeti Romanya'da sunuluyormuş.

Bu yazıda, etkinliği genel olarak değerlendirmeye çalışacağım. Aslında bu yazı, bir dizi yazının ilk halkası, girişi niteliğinde olacak. Malum 25-26-27 Haziran tarihlerinde Polonya'nın eski başkenti Krakow'da Informa şirketinin düzenlediği Digital TV Central & Eastern Europe adlı etkinliğe katıldım. Önümüzdeki yıl Budapeşte'de 24-25-26 Haziran tarihlerinde yapılacağı bugünden duyurulan bu önemli etkinliğe, Informa şirketinin sağladığı ücretsiz katılma olanağı için bir kez daha teşekkürlerimi belirteyim. Etkinlik, Park Inn by Radisson adlı bir otelde düzenlendi. Otelin bir salonu sunumlar için ayrılmıştı ve paralel oturumlar yoktu. Salonun önündeki fuaye alanı ile bir diğer salon küçük fuara ev sahipliği yaptı. Stand açan firmalar arasında Vestel'i de görmek sevindiriciydi. Avrupa'nın sayılı üreticileri arasında yer alan Vestel, kendi markasından ziyade fason üretimle büyümeyi tercih etmiş. Appear TV, fuar alanında DTT altyapısına yönelik ürünleriyle farklı duruyordu. Ineoquest firması ise ölçüm sistemleriyle, fuar alanının genelinin dışındaki diğer firmaydı. Bu iki firmayı saymazsak fuar alanının neredeyse tümü set üstü kutuları, OTT çözümleri sunanlara ayrılmıştı. Elbette SES Astra, Media Broadcast, Levira ve Eutelsat'ı da saymak gerek. Onları ayrı bir kategoreide değerlendirmek yerinde olacaktır. Discovery Channel Network, BBC World, RTL Group etkinliğin önemli yayıncı kuruluşlarıydı.

Etkinlik, OTT Special Day pre-event oturumlarıyla başladı. Artık alıştığım Informa dakikliğini bir kez daha gördüm. Ajandada belirtilen programa harfiyen uyuldu.  İlk gün, programın adından da anlaşılacağı üzere Over The Top TV'ye ayrılmıştı. Konu ile ilgili Türkçe ilk yazıyı yazanlardan birisi olarak, geleceğin OTT olduğunu bir kaç yıl öncesinde tespit etmenin, haklı gururunu yaşadım sunumları dinlerken. Kutulu, kutusuz, akıllı televizyon üzerindeki uygulamalarla, televizyon dışındaki cihazlardan izlenerek farklı modeller, farklı çözümler anlatıldı. Hepsinin odaklandığı nokta değişen izleyici davranışları, alışkanlıkları. Konuşmacıların tümü, özellikle 25 yaş altı, gençlerin artık televizyonu, televizyondan izlemediği konusunda hemfikirdi. Elbette reklam dünyasını, televizyon "değer zinciri"ni kökten sarsacak tespitler bunlar. 

İkinci güne, yani etkinliğin ilk gününe geçersek ana konunun PayTV ve OTT mücadelesi, müzakeresi, mütakeresi olduğunu söyleyebilirim. Yapmaya çalıştığımı doğru yapabildim mi emin değilim. Demek istediğim, OTT ve PayTV birbirinin rakibi mi tamamlayıcısı mı yok edicisi mi tartışmalı bir konu. Şurası bir gerçek ki çoklu ekran (multi screen : yayını TV cihazı dışında tablet, akıllı telefon, bilgisayar ekranlarından da izleyebilmek) hizmetinin PayTV tekliflerinin olmazsa olmazı haline gelmiş durumda. PayTV'yi kablo üzerinden sunan IPTV ve Kablo TV operatörleri ağları dışında kalan potansiyel aboneleri kazanabilmek için OTT'yi kullanıyor. Öte yandan DTH (direct to Home: uydu) servis sunucular da hizmetlerini ikinci ekranlara (second screen: evdeki ana TV dışındaki ikinci televizyon, bu terim aynı zamanda TV izlerken eş anlı kullanılan tablet/akıllı telefon gibi cihazları adlandırmak için de sıklıkla kullanılmaktadır) yaygınlaştırmak için OTT'yi tercih ediyor. İkinci günün kapanış panelinin adı, sektördeki durumu özetler nitelikteydi: Responding to OTT Threat (OTT tehditine karşılık vermek)

Etkinliğin son günü, televizyonun "iş" olarak ne durumda olduğunu gözler önüne seren çok önemli bir sunumla başladı. Bu sektörden ekmek yiyen herkesin şapkasını önüne koyup düşündürten bu sunumu yapan Marcin Boroszko, Atmedia Group'un CEO'su. Sunumunun ismi CEE'de Reklam Piyasası. CEE, orta ve doğu Avrupa'nın kısaltması olarak kullanılıyor. Sunumdan anlaşılan televizyon dünyasında ipler reklam veren ajansların eline geçmiş durumda. Giderek düşen reklam saniye ücretleri, daralan ekonomiler bahane edilerek daha da kısılıyor. Bu süreç bir kısır döngü doğuruyor. Şöyle ki, reklam gelirleri düşen yayıncılar pahalı prodüksiyonlardan kaçınıyor. Pahalı prodüksiyonlar olmayınca izlenme oranları düşüyor, bu da reklam saniye ücretlerini düşürüyor. Bu kısır döngünün bir noktada kırılması şart gibi görünüyor, yoksa tüm yayın zincirinin geleceği karanlık. Günün diğer oturumlarında uluslararası kanal operatörleri ile yerel kanal operatörleri için yeni olanaklar başlıklı paneller yapıldı. Bu panellere ve etkinliğin diğer panellerine dair ayrıntıları ilerleyen günlerde ele alacağım. 

Bu giriş yazını tamamlarken bir noktaya dikkat çekmek istiyorum. Informa, geçtiğimiz üç yıl (2010-11-12) boyunca İstanbul'da IP & TV World Forum ve TV Connect etkinlikleri düzenledi. Bu etkinliklerin ilkine ve sonuncusuna katıldım. İlk etkinlik, gerek sunumları gerekse fuar alanındaki standlarıyla çok başarılı geçmişti. Geçen yıl katıldığım son etkinlik ise tam bir hayal kırıklığıydı. Hal böyle olunca Informa, İstanbul'daki etkinliği Digital TV CEE ile birleştirmeye karar vermiş. Bu yıl Krakow'da, önümüzdeki yıl ise Budapeşte'de Digital TV CEE, TV Connect'in CEE ayağı ile birlikte düzenlendi/düzenlenecek. Ülkemiz 75 milyon nüfus ve 18 milyon hanesiyle Avrupa'nın önemli büyük pazarlarından birisine sahip. Son çıkan 6112 sayılı yasa ile yayıncılık dünyası Avrupa Birliği ülkelerindeki çok benzer bir yasal düzenlemeye sahip oldu. Peki bu kadar büyük pazar, böylesine liberal / piyasaya izin veren bir yasal düzenleme olmasına karşın neden bu etkinliği ülkemizde tutacak kadar bile katılım sağlayamıyoruz? Soruma bir soru daha ekleyip yanıtı sizlerden bekleyeyim. Ben, sabit ve yüksek olmayan gelire sahip bir mühendisim. Bu halimle yurtdışındaki etkinlikleri takip ediyorum. Uçak, otel paralarımı cebimden karşılıyorum. Diyeceğim şu ki bu sektöre binlerce dolar para bağlayan yatırımcılar hiç mi dünyada neler oluyor diye düşünmüyor? Neden bu etkinliklerde ülkemizin büyük oyuncularını temsilen kimseleri göremiyorum?